بازار صادراتی ایران در منطقه

ترکیه بزرگترین رقیب بازار صادراتی منطقه

در بسیاری از بازارها، ترکیه به‌عنوان رقیب قدرتمند ایران شناخته می‌شود. حتی در بازارهایی که مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران هستند و متولیان تجاری برای ورود به این بازارها هدف‌گذاری کرده و سیاست نفوذ به این بازارها را درپیش گرفته‌اند که البته تا حدی نیز توانسته‌اند بخشی از این بازارها را به‌دست بیاورند، اما ترکیه همچنان در این بازارها از ایران جلوتر است.حال در جدیدترین گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران صادرات این دو کشور به کشورهای روسیه و عراق مورد بررسی قرار گرفته‌است. این دو بازار برای ایران، دارای اهمیت ویژه‌ای هستند. عراق بزرگ‌ترین بازار همسایه درمیان مقاصد صادراتی است و روسیه نیز مهم‌ترین بازار اورسیا است و بیشترین حجم صادرات ایران به این اتحادیه، مربوط به روسیه است. حال بر اساس این گزارش، در هشت ماهه امسال، صادرات ترکیه به عراق، افزایشی بوده؛ اما ایران نتوانسته در این بازه زمانی، شرایط خوبی را برای خود رقم بزند و کاهش صادرات به عراق در کارنامه تجارت خارجی ایران و این کشور همسایه ثبت شده‌است.
بر این اساس، صادرات ترکیه به عراق، ۲۱درصد رشد و صادرات ایران به عراق، ۲۵درصد افت داشته است. البته در ۸ماهه امسال، با وجود افت صادرات به عراق، صادرات ایران به روسیه با افزایش ۲۶درصدی همراه بود، اما بازهم ترکیه از ایران وضعیت بهتری را ثبت کرده و افزایش صادرات این کشور به روسیه، نسبت به ۸ماهه نخست سال‌گذشته، ۴۰درصد رشد داشته است. البته این ارقام، تنها مربوط به افزایش یا کاهش صادرات نسبت به بازه مشابه سال‌گذشته است؛ حال آنکه اگر ارزش صادرات ایران و ترکیه به روسیه را با هم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که تا چه اندازه از ترکیه در این بازار عقب افتاده‌ایم.
در بخش دیگر از این گزارش به تاثیرگذارترین مقاصد صادراتی در افت و رشد صادرات هشت ماهه نیز اشاره شده‌است. براساس این بررسی، چین، امارات‌متحده‌عربی و عمان، سه کشوری هستند که در هشت ماهه امسال، بیشترین مشارکت را در رشد ارزش صادرات ایران داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. در مقابل، عراق، ترکیه و افغانستان، سه کشوری هستند که در مدت زمان مذکور، بیشترین مشارکت را در کاهش ارزش صادرات ایران داشته‌اند. همچنین گزارش پیش‌رو به معرفی بیست و پنج کالای منتخب صادراتی پرداخته است. محصولات فولادی، از جمله محصولاتی هستند که در گروه‌های عمده صادراتی ایران به چشم می‌خورند؛ البته نکته قابل‌توجه این است که درمیان این محصولات، محصولاتی چون: هندوانه، خربزه و گوجه‌فرنگی به چشم می‎خورد؛ این موضوع در شرایطی است که ایران با بحران آب مواجه است و تمام این محصولات آب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بر هستند؛ در واقع ایران به‌نوعی با وجود بحران آب، در حال صادرات‌مجازی آب نیز هست.
گازهای نفتی و سایر هیدروکربورهای گازی‌شکل، پلیمرهای اتیلن به شکل ابتدایی، روغن‌های نفتی و روغن‌های حاصل از مواد معدنی قیری، غیرخام؛ فرآورده‌هایی که دارای ۷۰‌درصد وزنی یا بیشتر نفت یا روغن‌های حاصل از مواد معدنی قیری باشد، کودهای معدنی و شیمیایی، ازته، الکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غیرحلقوی و مشتقات هالوژنه، سولفونه، نیتره یا نیتروزه آنها، ۵گروه اول عمده کالاهای صادراتی ایران هستند. همچنین محصولات نیمه‌تمام از آهن یا از فولادهای غیرممزوج، کک نفت، قیر نفت و سایر تفاله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های حاصل از نفت یا از روغن‌های مشتق از مواد معدنی قیری، آهن و فولادهای غیرممزوج به شکل شمش یا به اشکال ابتدایی دیگر (به استثنای آهن مشمول شماره ۷۲۰۳)، سایر میله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از آهن یا از فولادهای غیرممزوج فقط آهنگری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده،‌گرم نوردشده یا‌گرم کشیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده یا‌گرم اکسترود شده، همچنین آنهایی که بعد از نورشدن تاب داده شده‌اند، آلومینیوم به‌صورت کار نشده، در پنج گروه دوم عمده کالاهای صادراتی ایران قرار دارند.
روغن و سایر محصولات که از تقطیر قطران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زغال‌سنگ در درجه حرارت زیاد به‌دست می‌آید، هیدروکربورهای حلقوی، سنگ‌آهن و کنسانتره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آن، از جمله پیریت آهن تفته‌شده (خاکستر پیریت) و روی به‌صورت کارنشده، پنج کالای دیگری هستند که در ۲۵گروه کالاهای صادراتی ایران قرار گرفته‌اند. مفتول مسی، آمونیاک بدون‌آب (Anhydrous) یا آمونیاک محلول در آب، سایر میوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سخت پوست، تازه یا خشک، حتی پوست‌کنده، پلیمرهای استیرن، به اشکال ابتدایی و هیدروکربورهای غیرحلقوی، در ۵ گروه بعدی عمده کالاهای صادراتی ایران هستند. سیمان پرتلند، سیمان آلومینو، سیمان سربارهای سیمان سوپر سولفاته و سیمان هیدرولیک همانند، حتی رنگ شده، پودرنشده موسوم به کلینکر، خربزه و همانند (ازجمله هندوانه) و پاپایا، تازه، ترکیبات هتروسیکلیک که فقط دارای هترواتم (اتم‌های) اکسیژن هستند، گوجه‌فرنگی، شیر و خامه شیر، غلیظ شده، یا به آن قند یا سایر مواد شیرین کننده دیگر اضافه شده، در پنج گروه آخر عمده کالاهای صادراتی ایران به‌شمار می‌روند.