ظرفیت های مغفول صنعت روی

مهم‌ترین معادنی که مواد اولیه لازم برای این صنعت را فراهم می‌کنند, معادن سرب و روی «انگوران» در استان زنجان و «مهدی‌آباد» در استان یزد است. اما این معادن تنها ۳۰ درصد خوراک مورد نیاز این بخش را تامین می‌کنند.

جایگاه چهارم روی در آسیا
یکی از مواد معدنی است که با توجه به ذخیره قابل‌توجهی که در ایران دارد, می‌تواند در صورت اکتشاف و استخراج گسترده به اقتصاد کشور کمک بسیاری کند, روی است. البته این امر مستلزم این است که صنعت روی ایران در بخش‌های اکتشاف, توسعه معادن, فرآوری و بهره‌وری از جایگاه مناسبی برخوردار شده و فضا و جایگاه مناسبی برای شکوفایی و رشد آن در نظر گرفته شود.

هم‌اکنون کشورهایی همچون استرالیا, افریقای‌جنوبی و کانادا بیشترین تولید در صنعت سرب و روی را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند. این کشورها در تولید خود, از فناوری‌های روز دنیا بهره می‌گیرند. البته در این بخش نیز نباید نقش کشورهایی چون روسیه و چین را در تولید سرب و روی نادیده گرفت. در آسیا پس از چین, قزاقستان و هند ایران چهارمین تولیدکننده بزرگ «روی» به‌شمار می‌رود که از نظر تولید شمش روی جایگاه ششم و از نظر تولید سرب جایگاه پنجم را در آسیا دارد. تنها ۳ درصد از ذخایر سرب و روی در مهم‌ترین معادن ایران یعنی مهدی‌آباد و انگوران واقع شده است.



حدود ۵۰ درصد از کل روی جهان در تولید فلز گالوانیزه, ۱۸درصد در تولید برنج و برنز و ۱۳درصد در تولید آلیاژها مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته ۹ درصد از میزان کل فلز روی تولید شده در صنایع شیمیایی، ۸ درصد در ریخته‌گری و ۳ درصد باقیمانده در سایر صنایع به کار گرفته می‌شود.

مشکل کمبود مواد اولیه
دو معدن مهم در زمینه تولید روی معادن انگوران و مهدی‌آباد هستند که البته ذخیره معادن انگوران ممکن است در طول یک دهه آینده به اتمام برسد. بنابراین کارخانه‌های تولید روی با کمبود مواد اولیه روبه‌رو هستند. دو معدن اصلی کشور ما معدن سرب و روی انگوران و مهدی‌آباد است. و از آنجا که ذخیره معدن انگوران در ۷ تا ۸ سال آینده به اتمام خواهد رسید, بنابراین بیشتر توجه‌ها به معدن مهدی‌آباد جلب شده است.  امسال ایمیدرو برای فراخوان جذب سرمایه‌گذار در بخش کنسانتره روی به منظور تامین نیاز داخلی و همچنین صادرات اقدام کرده و به‌زودی هم برنده آن مشخص خواهد شد.

این موضوع حتی می‌تواند تاثیر بسزایی در بازارهای جهانی داشته باشد، ضمن اینکه می‌تواند مشکلات عمده‌ای که صنعت روی به عنوان تامین‌کننده خوراک با آن روبه‌رو است را تا حد زیادی رفع کند. البته این امر مستلزم ایجاد کارخانه‌های مربوط است. وی با اشاره به میزان تولید روی در کشور بیان کرد: آمار مربوط به تولید روی در کشور مختلف است اما بین ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار تن تولید شمش در کشور گزارش شده است.

که البته این میزان تولید با بهره‌گیری از نصف ظرفیت به‌دست آمده است چراکه کارخانه‌ها با حدود ۵۰درصد ظرفیت موجود در حال فعالیت هستند که بخشی از آن به‌دلیل تامین خوراک است. البته دلایل دیگری هم از جمله فرسودگی تجهیزات کارخانه‌ها، دانش فنی و... سبب شده از تمام ظرفیت آنها بهره‌گیری نشود. مدیر مجتمع سرب و روی مهدی‌آباد با اشاره به کمبود مواد اولیه برای تولید روی عنوان کرد: مشکل بیشتر کارخانه‌های روی با کمبود مواد اولیه است. بیشتر این کارخانه‌ها در استان زنجان هستند. مواد اولیه حدود۸۰ تا ۸۵ کارخانه در استان زنجان نیز از معدن انگوران تامین می‌شود. اما معدن انگوران نیز ظرفیت مشخصی دارد و بیش از آن قادر به تامین نخواهد بود.

 این معدن حدود یک میلیون تن در سال استخراج دارد که این میزان استخراج جوابگوی خوراک کارخانه‌ها نیست. از این‌رو این کمبود منجر به سهیمه‌بندی بین کارخانه‌ها شده است.  با توجه به کمبود مواد اولیه برای تولید روی تصمیم گرفته شده مجوز تاسیس کارخانه بیش از حد داده نشود. چراکه کارخانه‌ها باید متناسب با ظرفیت استخراج مواد اولیه و معدنی باشد. البته در استان یزد در حال حاضر این مشکل وجود ندارد و تصمیم داریم تعداد کارخانه‌ها متناسب با ظرفیت معدن مهدی‌آباد تاسیس شود.

ضرورت حمایت دولت از صنعت روی
درباره تامین مواد اولیه روی، عضو هیات‌رییسه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران چندی پیش اظهار کرد: مشکلی که صنعت «روی» با آن روبه‌رو است، تامین مواد اولیه برای این صنعت است. ظرفیت کنونی شمش روی ۴۸۰ هزار تن است و حدود ۳ میلیون تن ظرفیت کنسانتره سرب و روی در کشور وجود دارد، ولی تمام تولیدکنندگان به معدن انگوران وابسته هستند و این معدن نیز توان تامین مواد اولیه مورنیاز تمامی آنها را ندارد و تنها ۳۰ درصد نیاز آنها را تامین می‌کند. در دنیا بیشتر معادن کم‌عیار به شمار می‌روند و ما نیز باید فناوری خود را به سمت معادن کم‌عیار پیش ببریم، به عبارت دیگر، ابتدا خاک را تبدیل به کنسانتره کرده و سپس تبدیل به شمش کنیم.

دولت برای راه‌اندازی معدن مهدی‌آباد باید حمایت‌های لازم را انجام دهد، در صورتی که این معدن راه‌اندازی شود، بسیاری از مشکلات برطرف خواهد شد.  صنعت روی چهارمین فلز پرمصرف دنیا قلمداد می‌شود و تولید و قیمت روی در کشور ما براساس استانداردهای جهانی است، ولی باید از این صنعت حمایت‌های لازم به عمل بیاید و مواد اولیه لازم برای تولید روی در کشور فراهم شود.  قزاقستان از سال گذشته تمایل خود را برای سرمایه‌گذاری در صنعت روی به سازمان توسعه و نوسازی معادن  هرچند این کشور از لحاظ ظرفیت‌های معدنی در سطح خوبی قرار دارد ولی این اقدام یعنی موافقت برای فرآوری روی در قزاقستان با توجه به شرایط مالی که درحال‌حاضر با آن روبه‌رو هستیم به زمان بیشتری دارد.