نقش نیروگاه‌ها در آلودگی هوای کلانشهرها

نقش نیروگاه‌ها در آلودگی هوای کلانشهرها 

هر سال در روزهای آلوده تهران که نفس ساکنان پایتخت را می‌گیرد، همه به یاد این میافتند که مقصر آلودگی را شناسایی کرده و بار مسئولیت آلودگی را به دوش او بیاندازند. امسال‌ هم با تجربه تکراری آلودگی، انگشت اتهام از سوی برخی به سمت نیروگاه‌ها اشاره می‌کند، اتهامی که شاید برای پوشاندن دلایل اصلی آلودگی تهران باشد تا شاید متهم اصلی همچنان آزادانه به زندگی خود ادامه دهد! اگر بخواهیم تاثیر نیروگاه‌ها بر آلودگی محیط زیست را بررسی کنیم، به طور عمومی اثرات محیط زیستی ناشی از فعالیت نیروگاه‌های حرارتی در آلودگی هوا مشتمل بر ترکیبات اکسید گوگرد، اکسید نیتروژن و به مقدار ناچیز ذرات معلق است. در حوزه کیفیت آب، نیروگاه‌ها بر پارامترهای آب باران، پساب داخلی و غیره بر محیط زیست اثرگذار هستند.
از سایر تبعات محیط زیستی نیروگاه‌ها در برخی موارد می‌توان به آلودگی صوتی و پسماندهای صنعتی اشاره کرد. همچنین لازم به توضیح است طراحی واحدهای نیروگاه‌های حرارتی کشور بر اساس سوخت گاز طبیعی بوده و از نظر وزارت نیرو استفاده از سوخت گاز در تمامی نیروگاه‌های حرارتی کشور به دلیل کـاهش تبعات زیست محیطـی از جملـه کـاهش آلـودگـی هوا، کاهش هزینه‌هـای بهره برداری و تعمیرات واحدهای نیروگاهی همواره در اولویت قرار دارد ولیکن به دلیل محدودیت اعمالی در تحویل سوخت گاز ناشی از افزایش مصرف سوخت گاز مخصوصا در بخش خانگی، امکان تامین ۱۰۰ درصدی سوخت گاز مصرفی نیروگاه‌ها مخصوصـاً در نیمه دوم سال میسر نمیشود.نیروگاه‌ها به منظور تامین برق مورد نیاز شبکه سراسری برق کشور از سوخت مایع استفاده می کنند. لازم به ذکر است سهم نیروگاه‌ها در مصرف سوخت مایع ناچیز بوده، به‌عنوان مثال در سال ۱۴۰۰ تنها ۱۹ درصد سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها با سوخت مایع ( ۷.۹ درصد از مازوت و ۱۱.۲ درصد از گازوئیل) تامین شده است.
همچنین به استناد مطالعات انجام شده توسط دانشگاه تربیت مدرس در آبان ماه سال ۱۴۰۰، از سال ۱۳۹۴، شهر تهران به‌طور متوسط سالانه ۱۰۹ روز هوای ناپاک داشته که ۸۴ درصد آن به دلیل بالا بودن شخص ذرات معلق و ۱۸ درصد آن ناشی از بالا بودن شاخص ازن بوده و هیچ روز ناپاکی به دلیل بالا بودن شاخص ترکیبات اکسید گوگردی ثبت نشده است.
براساس آمار مصرف سوخت نیروگاه‌ها، در نیروگاه‌های اطراف کلانشهر تهران (بعثت و شهید فیروزی) هیچ گونه سوخت مازوت مصرف نشده است و در کلانشهر اصفهان (اصفهان و شهید منتظری) مصرف سوخت مازوت بسیار اندک بوده است. در حالیکه به استناد اطلاعات هواشناسی شرکت کنترل کیفی هوای تهران و آمار منتشره توسط اداره محیط زیست استان اصفهان در سال ۱۴۰۰، در شهرهای تهران و اصفهان به ترتیب ۱۰۸ و ۳۹ روز ناسالم برای گروههای حساس، ثبت شده است.به استناد آمار و داده های ثبت شده، آن‌طور که متولی نیروگاه‌های برق کشور می‌گوید، هیچگونه ارتباط معناداری بین نوع سوخت مصرفی نیروگاه‌ها و کیفیت هوای این دو شهر مشاهده نمی شود. به طور نمونه، در دو کلانشهر تهران و اصفهان در نیمه اول سال ۱۴۰۱ علیرغم بهره برداری ۱۰۰ درصدی نیروگاه‌های این دو استان با سوخت گاز، نسبت به سال ۱۴۰۰ تعداد روزهای ناسالم روند افزایشی داشته است.
از منظر سازمان حفاظت محیط زیست، سوختی که قابلیت رعایت پارامترهای خروجی از دودکش نیروگاه‌ها را دارا باشد سوخت استاندارد تلقی می‌شود. در صورتیکه میزان گوگرد سوخت مایع تحویلی به صنایع ۰.۵ درصد باشد، مقادیر آلاینده‌های خروجی از دودکش نیروگاه‌ها در محدوده مجاز تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست خواهد بود. در حال حاضر میزان گوگرد سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها بیش از این مقدار است که در صورت تحقق ماده ۱۸ قانون هوای پاک مبنی بر ارائه سوخت استاندارد و تصفیه سوخت توسط وزارت نفت، پارامتر های زیست محیطی نیروگاه‌ها و سایر صنایع مصرف کننده سوخت در حد مقادیر استاندارد خواهد بود.
بی‌شک توجه به وضعیت سلامت هوایی که تنفس می‌کنیم و تاثیر مواردی که موجب آلودگی آن می‌شود اهمیت زیادی دارد، اما باید توجه داشت که نباید آدرس را اشتباه رفت و برای پنهان ماندن عامل اصلی، سایر عوامل را به عنوان مقصر معرفی کرد، در عین حال لازم است که وزارت نیرو نیز در تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی و از رده خارج شدن نیروگاه‌های فرسوده اقدامات جدی تری را انجام دهد.