عقبگرد تقاضای تولید در دی

وضعیت تقاضای تولید در دی

برطبق وضعیت و رفتار سرمایه‌گذاران صنعتی در آمار۱۰ماهه ۱۴۰۰ که بررسی شد، روند صعودی تقاضای تولید از قله بازگشت و نزولی شد. بخش صنعت کشور در حالی در دی‌ماه ۱۴۰۰ کمترین تعداد مجوزهای تاسیس صنعتی را دریافت کرده است که در آذرماه ۱۴۰۰ تقاضای تولید و دریافت مجوز تاسیس صنعتی رکورد زده بود. دلایل این نوسان هنوز روشن نیست؛ اما به نظر می‌رسد در نتیجه اثر فرساینده تورم و رکود نسبی حاکم بر فضای تولید حادث شده و از نبود تصویری روشن در بین سرمایه‌گذاران حکایت دارد.
عوامل ضدتولید که مدت‌‌‌هاست اثر خود را به شکل مشخصی به صنایع تحمیل می‌کنند، درآمد و هزینه صنایع را طی یک‌دهه اخیر به‌شدت تحت‌‌‌الشعاع قرار داده و سبب جهت‌‌‌گیری‌‌‌های خاصی در حوزه تولید شده‌‌‌اند. شواهد گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد فشار روزافزون تورم به بخش صنعت موجب شده است تا این بخش به دلیل هزینه بالای تجهیز بنگاه به ماشین‌آلات و خطوط روباتیک، روی روش‌های تولید کاربر متمرکز شده و نیروی انسانی بیشتری نسبت به قبل استخدام کند. این ادعا از مجرای کاهش سرمایه مجوزهای تاسیس، افزایش میزان اشتغال‌زایی مجوزها و نیز افت صدور این مجوزها قابل رصد است؛ موضوعی که صحت آن، می‌‌‌تواند نشانه تازه‌‌‌ای از بی‌‌‌میلی برای تقویت سرمایه صنعت نیز باشد.
با اینکه در دی‌ماه 1400 تعداد مجوزهای تاسیس صادرشده نسبت به آذر امسال و دی‌ماه سال گذشته افتی شدید را تجربه کرده؛ اما صدور پروانه بهره‌‌‌برداری تشدید شده و رشد 7درصدی را تجربه کرده است که از تمایل بیشتر سرمایه‌گذاران برای بهره‌‌‌برداری از واحد تولیدی خود حکایت دارد. در این ماه با صدور 804پروانه بهره‌‌‌برداری می‌‌‌توان ادعا کرد یکی از بالاترین سطوح تکمیل طرح‌‌‌های صنعتی طی سال‌های اخیر به ثبت رسیده است. کنار هم قرار دادن نزول دریافت مجوز تاسیس صنعتی و صعود پروانه بهره‌‌‌برداری احتمالا یک معنا بیشتر ندارد؛ اینکه سرمایه‌گذاران به آینده بلندمدت صنعت امیدی ندارند؛ اما در پی استفاده از فرصت‌‌‌های سودآور و در دسترسی هستند که پیش‌تر برای آن سرمایه‌گذاری کرده‌‌‌اند.
اما در دی 1400 در حالی مجموعا 3هزار و 340مجوز برای متقاضیان تولید صادر شده که این مجوزها بیش از 96هزار شغل ایجاد کرده‌‌‌اند. این میزان اشتغال‌زایی ناشی از مجوزهای تاسیس صنعتی طی پنج‌سال اخیر در دی‌ماه بی‌‌‌سابقه بوده است. رشد 99درصدی سرمایه و افزایش 13درصدی اشتغال ناشی از مجوزهای تاسیس در 10 ماه اخیر نیز به‌خوبی نشان می‌دهد که چه‌میزان هزینه استخدام نیروی کار و اشتغال‌زایی در بخش صنعت بالا رفته است. این عدد البته احتمالا همچنان کمتر از هزینه خرید و واردات ماشین‌‌‌آلات تولید است که به دلیل نوسانات ارزی و تحریم، برای بسیاری از صنایع کمرشکن بوده و تشکیل سرمایه در بخش صنعت را نزولی کرده است.
نگاهی به آمارهای سه‌فصل اخیر صدور مجوز تاسیس‌هم نشان می‌دهد که از بین استان‌‌‌های 31گانه، پنج‌استان «یزد»، «آذربایجان‌شرقی»، «سمنان»،‌‌‌ «آذربایجان‌غربی»و«خراسان‌رضوی» بیشترین میزان مجوز را طی 9ماه منتهی به آذر1400 دریافت کرده‌‌‌اند؛ امری که به این معناست که استان‌‌‌های مورد اشاره بیشترین تقاضای تولید را نسبت به دیگر استان‌های کشور دارند. از آن سو در استان‌‌‌های «کهگیلویه و بویراحمد»، «گیلان»، «ایلام »، «بوشهر» ‌‌‌ و «خراسان‌جنوبی» بدترین وضعیت ممکن تجربه شده و کمترین تقاضای تولید ثبت و به آن مجوز داده شده است. از بین رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های تولیدی محبوب و پرتقاضا نیز پنج حوزه‌‌‌ «سایر محصولات کانی غیرفلزی»، «ساخت مواد و محصولات شیمیایی»، «ساخت مواد غذایی و آشامیدنی»، «ساخت محصول از لاستیک و پلاستیک» ‌‌‌ و «محصولات فلزی فابریکی» جزو بخش‌‌‌هایی هستند که بیشترین تقاضای تولید برای آنها وجود دارد.
در دی‌ماه وضعیت خاصی بر بخش صدور مجوز تاسیس و دریافت پروانه بهره‌‌‌برداری حاکم بوده است که نمی‌‌‌توان درباره آن قضاوتی دقیق انجام داد. مهم‌ترین نکته درباره دی‌ماه این است که میزان مجوزهای دریافتی و سرمایه ناشی از آنها کاهش چشمگیری داشته؛ ولی اشتغال ناشی از صدور مجوزها به‌شدت بالا رفته است. از آن سو میزان صدور پروانه بهره‌‌‌برداری نیز افزایش یافته و به بالاترین سطح خود از ابتدای سال تاکنون رسیده است. کنار هم قرار دادن این قطعات احتمالا موید این نکته است که سبک و سیاق تولید به شکل عجیبی تغییر کرده و به سمت ایجاد بنگاه‌‌‌های کاربر سوق پیدا کرده است. این موضوع می‌‌‌تواند تا حدی روند نزولی پیوسته تشکیل سرمایه بخش صنعت (به‌ویژه از منظر ماشین‌‌‌آلات) را معنادار کند و بر اثرات هزینه بالای تاسیس واحد تولیدی و ایجاد شغل صنعتی در کشور مهر تایید بزند؛ روندی که از ابتدای دهه با شروع تحریم و افزایش چشمگیر تورم شروع شده و به نظر در بالاترین نقطه ممکن در پایان دهه معنا پیدا می‌کند.