مشخصات فلز سرب

 سرب (pb)

سرب فلزی است نرم و دارای رنگ خاکستری مایل به آبی که مقطع تازه شکسته آن سفید نقره ای و شفاف است.

 جرم مخصوص

 نقطه ذوب

 استحکام کششی

3.11

C 327

20 تا 15

 سرب مقاومت خوبی در مقابل خوردگی دارد و در مقابل اسیدها نیز مقاوم است . ترکیبات سرب فوق العاده سمی است و به همین دلیل می باید در هنگام کار با آنها دستورالعمل های بهداشتی را که در این مورد وجود دارند، با نهایت دقت مورد توجه قرار گیرند. سرب را به دلیل نرم بودن می توان چکش کاری کرد و خم نمود. برای خمکاری لوله های سربی بایستی از فنر استفاده شود.

سنگ معدنی سرب:

سرب در طبیعت بیشتر به صورت سنگ سرب یافت می شود . از مهمترین انواع آن سنگ سرب درخشان (pbs) را می توان نام برد. سولفور سرب تقریبا 86 درصد سرب دارد. معدن سربدر کشورهای امریکا، مکزیک، استرالیا، روسیه، اسپانیا، لهستان و آلمان یافت می شود.

روش تهیه سرب :

برای تهیه سرب, سنگ سرب را پس از خرد کردن و تغلیظ ابتدا در کوره های دوار برشته می کنند, سپس آن را در کوره های تنوره ای احیا می کنند تا سرب خام با درجه خلوص 9 درصد حاصل شود. با تصفیه ی سرب خام , سرب با درجه خلوص 94.99 درصد به دست می آید.

خواص و کاربرد سرب:

سرب و ترکیبات آن سمّی هستند, لذا در تماس با پوست یا نزدیک مواد غذایی به مار نمی روند.

سرب دارای قابلیت زیاد جذب نوترون ها و اشعه ی گاما است و به دلیل , به شکل ورقه های سربی به عنوان سپر تشعشعی به کار برده می شود.

ورق سرب با روش نوردکاری سرد تهیه می شود و به عنوان حامل صوتی در ساختمان منازل به کار می رودو ورق سربی به ضخامت 2.0 میلیمتر معادل تخته چند لا با ضخامت 20 میلیمتر در جذب صدا کاربرد دارد.

سرب در فولادهای خوش تراش به عنوان مواد روانکار عمل می کند و اصطکاک میان لبه برنّده ابزار برش و براده را کاهش می دهد و به ایجاد سطح صاف کمک می کند.

آلیاژ سرب:

سرب را می توان تقریباً با تمام فلزات به خوبی آلیاژ کرد ولی فلزات دیگر با سرب به سختی آلیاژ می دهند, به استثنای قلع که با آن به راحتی آلیاژ می شود و لحیم های نرم را به دست می دهند.

مهمترین آلیاژ سرب که به سرب خشک میز معروف است , دارای 5تا 25 درصد آنتیموان است .به دلیل داشتن قابلیت ریخته گری خوب در قالب های تحت فشار , از این الیاژها درتهیه وسایل زینتی, دستگیره ها, حروف چاپ, و کلیشه سازی استفاده می شود.

فلزات یاتاقان سربی که با کادمیم آلیاژ شده باشند, خاصیت لغزندگی خوبی دارند ودر برابر سایش نیزمقاوم هستند. از نمونه این آلیاژ می توان Lg – pb Sn9 cd را نام برد. پوسته یاتاقان های ساخته شده از این آلیاژها نیروی فشاری زیادی را تحمل می کنند.

آلیاژهای ریخته گری تحت فشار سرب را می توان به عنوان وزنه های متعادل کننده در رگلاتورهای گریز از مرکز و همچنین در صنایع اسباب بازی مورد استفاده قرار دارد.

نوعی آلیاژ سرب با 7 تا 12 درصد آنتیموان, 25.0 درصد قلع و مقادیر کمی آرسنیک و مس در تولید صفحات پلاک باتری ها مورد استفاده دارد.

مس سرب اندود برای پوشش بام و مخزن های ضد اسید به کار می رود.

آلیاژ فلز حروفچینی تایپ (مرد استفاده در صنعت چاپ ) آلیاژهای سرب, آنتیموان , قلع با مقادیر کمی مس هستند. رنگدانه های سربی ترکیبات شیمیایی سرب هستند که برای تهیه رنگ بکار برده می شوند.

کرمات قلیایی سرب به رنگ قرمز است و برای اندودهای آستری ضدزنگ روی فولاد بکار برده می شود. فولادهای خوش تراش 25.0 و برنج های خوش تراش تقریباً5.0 الی 5.3 درصد سرب دارند.

سرب فلزي نرم, قابل تغيير شكل به رنگ آبي خاكستري است. كه با نقطه ذوب C˚ 4/327 در C˚ 1740 به جوش مي آيد. وزن مخصوص سرب gr/cm3 34/11 مي باشد. داراي ساختمان كريستالي a = 492/4 A مي باشد. ازدياد و فشار بخار در سرب ريزي وجود ندارد. عدد جرمي سرب 2/207 گرم برمول مي باشد.

كاربرد هاي سرب و آلياژهاي آن:

استفاده از سرب در صنايع شيميايي و براي محافظت و باطري سازي و ساخت گلوله و در سالهاي اخير به دليل وزن مخصوص زياد و براي جلوگيري از اشعه γ در فيزيك هسته اي معمول مي باشد و همچنين سرب فلز اصلي, آلياژ ياتاقانها و آلياژهاي لحيم مي باشد. حروف چاپ كه معمولا ً از سرب و آنتيموان تهيه مي شوند و آلياژهاي سرب آنيتموان و مقدار كمي آرسنيك كه تا 25% آنتيموان دارند تحت نام كلي سرب خشك, آلياژي است كه در مصارف مختلف شيميايي و صنعتي از اهميت خاصي برخور دارند. لازم به تذكر است كه در ايران اصطلاحا ً به آلياژ زاماك، سرب خشك گفته مي شود. در حاليكه سرب خشك آلياژي است از سرب,  بيسموت, آنتيموان و آرسنيك.

قابليت ريخته گري آلياژهاي سرب بسيار عالي است. سياليت زياد, انقباض حجمي كه اين آلياژها همراه با غير قابل حل بودن گازها و واكنش ضعيف در مقابل اكسيدسيون باعث مي شود كه ريخته گري سرب از اشكالات عمومي ريخته گري تا حدود زيادي بركنار باشد. سرباره هاي سربي معمولا ً شامل PbO، SnO، Al2O3، Sb2O5 مي باشد كه هيچكدام قابليت اتصال به سرب مذاب را ندارند و چون وزن مخصوص كم يا زياد دارند براحتي از مذاب مايع مي گردند، يعني يا در سطح مذاب و يا در كف آن جمع مي شوند.

ادامه مطلب