کمبود ماده اولیه آلومینیوم‏‏‌سازان

 کمبود ماده اولیه آلومینیوم‏‏‌سازان 

براساس آمار IAI در سال 2021، مقدار تولید اولیه آلومینیوم (تولید از سنگ معدن) در جهان برابر با 67میلیون تن و در سال 2022 براساس آمارهای ابتدایی 4/ 68میلیون تن بوده است. چین با داشتن ظرفیت تولید 44میلیون تنی و تولید حدود 40میلیون تن در سال 2022 و سهم مصرف 60درصدی تولیدات آلومینیوم در سال 2020، بازیگر اصلی بازار این فلز در جهان است. ارزش بازار آلومینیوم در سال 2020 حدود 150میلیارد دلار بود که براساس پیش‌بینی‌‌‌ها در سال 2027 به 210میلیارد دلار خواهد رسید. ذخایر بوکسیت جهان حدود 32میلیارد تن تخمین زده می‌شود که 32درصد منابع بوکسیت در آفریقا، 23درصد از آن در اقیانوسیه، 21درصد در منطقه کارائیب و آمریکای جنوبی و 18درصد در آسیا قرار دارد. چین، استرالیا، برزیل و هند در مجموع 80درصد آلومینای جهان را تولید می‌کنند. در سال‌های اخیر حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریم‌‌‌ها علیه روسیه، تامین آلومینا و آلومینیوم جهانی را دچار اخلال کرده و موجب رشد خیره‌‌‌کننده در قیمت آلومینیوم جهانی شد.
یکی از مواد ‌‌‌اولیه عمده صنعت آلومینیوم، پودر آلومیناست که بیش از ۷۰درصد موادمستقیم موردنیاز برای تولید آلومینیوم را تشکیل می‌دهد. از آنجا که این پودر به‌طور عمده از طریق واردات تامین می‌شود، شرکت‌های آلومینیوم‌‌‌ساز برای تامین این مواد با چالش مواجه هستند و گاه رشد نرخ ارز، شرکت‌های این صنعت را با هزینه‌‌‌های گزاف مواجه می‌سازد. این عامل موجب شده است تا شیب رشد تولید آلومینیوم طی دوره‌‌‌های اخیر با کاهش مواجه شود؛ به‌‌‌‌‌‌طوری که در سال ۱۴۰۱ تنها ۲درصد افزایش تولید رقم خورد و طی بهار ۱۴۰۲ افت ۲درصدی تولید به ثبت رسید. افزایش درآمد این صنعت طی سال ۱۴۰۱ به‌‌‌میزان ۴۰درصد بوده و طی بهار ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۵درصدی به ثبت رسیده است که بررسی روند آن نشان می‌دهد به‌طور عمده با کاهش شتاب رشد همراه بوده است.
آلومینیوم گسترده‌‌‌ترین فلز روی زمین است و بیش از 8درصد جرم هسته زمین را تشکیل می‌دهد. همچنین سومین عنصر شیمیایی رایج در سیاره زمین پس از اکسیژن و سیلیکون است. آلومینیوم به‌‌‌دلیل وزن سبک، استحکام بالا و قیمت مناسب کاربرد وسیعی در صنایع مختلف دارد و پس از سیلیکون، دومین عنصر فراوان در پوسته زمین است. از جمله کاربردهای اصلی آلومینیوم در صنایع مختلف می‌‌‌توان به استفاده از آن در صنعت خودرو اشاره کرد که به‌‌‌عنوان کاهش‌دهنده 10درصدی وزن خودرو و کاهش‌دهنده 7درصدی سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد دیگر آلومینیوم در صنعت حمل‌‌‌ونقل است که در کشتی‌‌‌سازی و ساخت هواپیما مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنعت لوازم‌خانگی از آلومینیوم برای ساخت کالاهای مصرفی بادوام از جمله یخچال و ماشین‌‌‌لباسشویی استفاده می‌شود. در این بین نزدیک به 90درصد ظروف و قوطی‌‌‌های مورد استفاده در صنعت بسته‌‌‌بندی از آلومینیوم تشکیل می‌شود و آلومینیوم نقش مهم و پررنگی در این صنعت ایفا می‌کند. به‌طور عمده به دلیل وزن پایین، شکل‌‌‌پذیری مناسب، مقاومت بالا در برابر خوردگی، هزینه نگهداری کم، عمر طولانی و عدم‌نیاز به رنگ‌‌‌آمیزی از آلومینیوم استفاده فراوان در ساخت‌‌‌وساز می‌شود. آخرین کاربردی که می‌‌‌توان برای آلومینیوم در صنایع نام برد، کاربرد آن به‌‌‌عنوان محافظ ورقه فولادی به‌منظور جلوگیری از زنگ‌زدگی در فولادسازهاست.
تولید فلز آلومینیوم در سه مرحله انجام می‌‌‌شود. در وهله اول از معادن مربوطه سنگ بوکسیت استخراج شده و به کارخانه‌های آلومینیوم‌سازی ارسال می‌شود. دومین چرخه تولید این فلز ارزشمند تبدیل بوکسیت به آلومیناست که در این مرحله بوکسیت استخراج‌شده خرد و آسیاب شده و تحت فرآیند تغلیظ قرار می‌گیرد تا برای تصفیه آماده شود. مرحله آخر به‌عنوان مرحله تبدیل آلومینا به آلومینیوم شناخته می‌شود که در این چرخه از تولید فرآیند هال-هرولت به انجام می‌رسد و آلومینا به آلومینیوم تبدیل می‌شود. از هر 4، 5تن بوکسیت استخراج‌شده از معادن با فرآیند بایر، 2تن آلومینا ایجاد می‌شود و از هر 2تن آلومینا از طریق فرآیند هال-هرولت، یک‌تن آلومینیوم در مرحله نهایی تولید می‌شود. یکی از مزیت‌‌‌های اصلی در آلومینیوم این است که می‌‌‌توان بارها آن را بدون افت کیفیت بازیافت کرد. تولید آلومینیوم از ضایعات این فلز بسیار ارزان‌‌‌تر و باصرفه‌‌‌تر از تولید اولیه آن است.
ارزیابی روند درآمد عملیاتی سالانه گروه آلومینیوم بازار سهام نشان می‌دهد که طی 10سال اخیر به‌طور میانگین هر سال 38درصد به درآمد فروش این صنعت افزوده شده است. روند رشد درآمد سالانه آنها به این‌صورت بوده که در ابتدا شیب افزایشی داشته و از 19درصد در سال 1393 به 86درصد در سال 1397 افزایش یافته؛ اما شیب افزایش از سال 1397 کاهش یافته و این کاهش تا جایی ادامه داشته که در 12ماه 1401، به 40درصد افت پیدا کرده است. افت شتاب درآمدی در بازه فصلی نیز مشاهده می‌شود؛ به‌‌‌طوری که طی 10فصل اخیر میانگین رشد تنها 6درصد بوده است. طی بهار 1402 نسبت به مدت مشابه سال قبل جهش 5درصدی در درآمد فروش آلومینیوم‌‌‌سازها رقم خورده است. در بخش شرکت‌ها، «فایرا» در بازه فصلی و سالانه بیشترین سهم از درآمد کل صنعت را تشکیل داده‌‌‌ و حدود 87درصد از فروش کل صنعت را طی بهار 1402 و سال 1401به خود اختصاص داده است.