وضعیت اشتغال صنعتی در ۱۴۰۰

سکته اشتغال صنعتی در ۱۴۰۰

کارنامه تقاضا برای سرمایه‌گذاری‌های صنعتی در فاصله سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد میزان سرمایه پیش‌بینی‌شده برای مجوزهای تاسیس صنعتی چهار برابر شده، ولی اشتغال پیش‌بینی‌شده ناشی از مجوزها به تناسب آن رشد نکرده است. در اسفند۱۴۰۰ نیز هم پروانه بهره‌برداری و هم مجوز تاسیس کمتری نسبت به اسفند۱۳۹۹ صادر شد که نشانه کاهش تمایل برای سرمایه‌گذاری در آخر سال است.
سرانجام آمار صدور مجوزهای تاسیس صنعتی در پایان1400 منتشر شد. این آمار و ارقام به‌خوبی معکوس‌شدن تمایل سرمایه‌گذاران برای ورود به بخش صنعت و افزایش تولید در کشور در سال1400 را به نمایش می‌‌‌گذارد. اما آیا می‌‌‌توان ادعا کرد که در سال1400 ایجاد اشتغال در بخش صنعت دچار سکته شده است؟شواهدی که در گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت وجود دارد، نشان می‌دهد که اشتغال‌زایی طرح‌‌‌های جدید صنعتی کمرنگ شده و همسو با سرمایه پیش‌بینی شده ناشی از مجوزها افزایش نداشته است.
در واقع در سالی که گذشت، با اینکه نرخ صدور مجوزهای صنعتی کاهش یافته، سرمایه ناشی از این مجوزها حدود 72درصد رشد داشته است که این موضوع مستقیما اثر شدید تورم بر طرح‌‌‌های تولید را به نمایش می‌‌‌گذارد. ساده‌‌‌ترین معنای این وضعیت این است که در سال 1400 راه‌‌‌اندازی یک طرح صنعتی هزینه بسیار بیشتری نسبت به سال 1399 داشت، اما هزینه بالاتر، الزاما به رشد اشتغال‌زایی در این بخش منجر نشده است.
به طور دقیق‌‌‌تر، به‌رغم رشد بیش از 500هزار میلیارد تومانی هزینه طرح‌‌‌های تولیدی، اشتغال ناشی از مجوزهای تاسیس رشد بسیار اندکی معادل 6/ 3درصد داشته و نسبت به سال 1399، افزایش 40هزار نفری را تجربه کرده است. این وضعیت در حالی در سال1400 حادث شده که در سال 1399 همزمان با رشد 87درصدی سرمایه مجوزهای صنعتی، آمارها از رشد 42درصدی اشتغال مجوزهای تاسیس صنعتی حکایت داشت.
گزارش وزارت صمت نشان می‌دهد در سال 1399 میزان رشد سرمایه ناشی از مجوزهای تاسیس صنعتی نسبت به سال 98 افزایش 300هزار میلیارد تومانی داشته و همزمان رشد اشتغال این مجوزها نسبت به اعداد سال 1398، حدود 300هزار نفر بود. مقایسه دو روند مذکور (وضعیت سال 1400 نسبت به سال 1399 در مقایسه با وضعیت سال 1399 نسبت به سال 1398) گویای دو وضعیت مختلف در این دوره زمانی به‌نسبت کوتاه است و شدت ضربه‌‌‌ای را که در نتیجه اوج‌‌‌گیری تورم به تقاضای تولید وارد شده، به‌خوبی به نمایش می‌‌‌گذارد. اینکه رشد میزان اشتغال مجوزهای تاسیس صنعتی در سال1400 به کمتر از یک‌دهم رسیده، نشانه همین موضوع است.وضعیت سرمایه‌گذاران صنعتی با مرور آمارهای اسفندماه گویای نکات بیشتری است. برای نمونه در اسفند 1400 هم پروانه بهره‌‌‌برداری و هم مجوز تاسیس کمتری نسبت به اسفند 1399 صادر شد که نشانه کاهش جدی تقاضای تولید است.
این وضعیت در کل زمستان وجود داشته است و هر سه‌ماه مجوز تاسیس کمتری نسبت به سال قبل از آن منتشر شده، ضمن اینکه در بهمن و اسفند صدور پروانه ‌‌‌بهره‌‌‌برداری هم روندی کاملا نزولی داشته است. بررسی بیشتر گزارش صمت نشان می‌دهد، تعداد مجوزهای تاسیس صادره در اسفند 1400 نسبت به اسفند 1399 حدود 1500 فقره کاهش یافته‌است. همزمان با این اتفاق بیش از 79هزار شغل صنعتی در نتیجه صدور این مجوزها گزارش شد. این اعداد درحالی در اسفند1400 گزارش شده‌‌‌اند که در اسفند 1399 ارقامی که برای میزان دریافت مجوزهای تاسیس صنعتی و اشتغال ناشی از این مجوزها به دست آمده، 5هزار و 98 و همچنین 112هزار مجوز بوده است؛ دورقمی که به‌خوبی گویای تنزل میزان علاقه به تولید صنعتی در کشور است. در ماه‌‌‌های پیش از این، یعنی در بهمن و دی روند کاهشی وجود داشته، اما به این شدت نبوده است.
در اسفندماه این روند شرایط بسیار خاصی پیدا کرده است. در واقع در حالی که میزان مجوزهای تاسیس صنعتی در آخرین ماه 1400 نسبت به اسفند سال1399 بیش از 29درصد و میزان اشتغال ناشی از مجوزها نیز بیش از 15هزار واحد کاهش یافته است، همزمان میزان سرمایه مجوزهای صنعتی در اسفند 1400 نسبت به اسفند 1399 کاهشی شده و از 90هزار میلیارد تومان به کمتر از 84هزار میلیارد تومان رسیده است؛ وضعیتی که نیازمند بررسی بیشتر تحلیلگران صنعتی و ارزیابی نهادهای متولی تولید و تجارت است.بر این مبناها ایجاد هر شغل صنعتی در سال 1398 به هزینه‌‌‌ای معادل 565میلیون تومان نیاز داشته است. در سال 1399 این عدد به 750میلیون تومان و در سال 1400 به یک‌میلیارد و 250میلیون تومان افزایش یافته است؛ این یعنی در فاصله کوتاهی ایجاد هر شغل صنعتی بیش از 120‌درصد رشد داشته‌است.