وضعیت رشد شاخص تولیدات صنعتی

تغییر جغرافیای رشد تولید صنعتی

گزارش ماهانه رشد شاخص تولیدات صنعتی یونیدو منتشر شد. گزارش تازه بازوی صنعتی سازمان ملل متحد، صراحتا تاکید دارد که سرعت رشد تولید صنعتی نسبت به ماه‌‌‌های پیشین کمتر شده و حتی به نصف رسیده است. نرخ حدودا ۲درصدی رشد تولید صنعتی جهان کمترین عدد جهش ماهانه تولید در پنج‌قاره از ابتدای ۲۰۲۲ است. رشد شاخص تولید صنعتی جهان به‌ترتیب در ماه‌‌‌های ژانویه، فوریه و مارس معادل ۶/ ۳درصد، ۱/ ۵درصد و ۹/ ۳‌درصد بوده است. مشکلاتی که جهان در سال‌های قبل با آن روبه‌‌‌رو بود و گمان می‌‌‌رفت رو به بهبود است، از جمله کرونا بار دیگر در چین سربرآورده است و شهرهای بزرگ صنعتی چین دوباره با قرنطینه و مقررات محدودیت در آمد و شد مواجه‌‌‌اند. در آسیا دیگر اقتصاد بزرگ، ژاپن نیز اوضاعی مناسب ندارد و در بخش تولیدات صنعتی رشد منفی ثبت کرده است.
به علاوه دو تامین‌کننده بزرگ مواد اولیه جهان، یعنی روسیه و اوکراین به جنگ با یکدیگر مشغول هستند و اوضاع تامین مواد اولیه را در جهان با بحران مواجه کرده‌‌‌اند. تداوم جنگ در اوکراین گرچه برای دو کشور ضررهای بسیاری دارد؛ اما اثری سوء بر کل اقتصاد جهان دارد. تاثیرات جنگ در اقتصادهای بزرگ بیش از هر کجا در اروپا تاثیر داشته و رشد تولیدات صنعتی در این قاره را به نزدیک صفر رسانده است. در عین حال دو منطقه‌‌‌ای که هم از کرونای چین و هم از جنگ فاصله‌‌‌ای بیشتر دارند، یعنی آمریکای شمالی و آمریکای لاتین، رتبه‌‌‌های یکم و دوم رشد شاخص تولید صنعتی جهان در ماه آوریل را ثبت کرده‌‌‌اند. در واقع می‌‌‌توان ادعا کرد که در ماه آوریل 2022 در نتیجه فشار قرنطینه ناشی از کرونا در چین و فشار جنگ اوکراین بر بازار انرژی و کامودیتی در اروپا، قطب‌‌‌ رشد تولید صنعتی به قاره آمریکا و به طور خاص آمریکای شمالی منتقل شده است. پیش‌تر آسیا-اقیانوسیه و به طور خاص چین، محور رشد تولید صنعتی جهان بودند. حالا اما آمریکای شمالی موتور اصلی رشد تولید صنعتی جهان در آوریل 2022 بوده، به طوری که در این ماه نرخ 6درصد رشد مثبت را در این حوزه به ثبت رسانده است. به‌رغم چنین وضعیتی، همه صنایع جهان نسبت به مارس 2022، در آوریل 2022 وضعیت بدتری پیدا کرده‌‌‌اند. البته رشد منفی خودرو اندکی کم شده؛ ولی اوضاع در این بخش همچنان بحرانی است.
شواهد گزارش تازه یونیدو نشان می‌دهد که در چهارمین ماه از سال 2022 تولید صنعتی نصف شده است. وضعیت صنایع در آوریل 2022 از نظر رشد تولید صنعتی تغییراتی داشته که مهم‌ترین آن عدم‌بهبود شرایط در رشته فعالیت‌‌‌های 11گانه صنعتی است. در این ماه بدترین صنایع جهان، به ترتیب «صنایع خودرو و قطعه»، «فلزات اساسی» و «صنایع فرآوری مواد معدنی غیرفلزی» بوده‌‌‌اند که البته نامناسب‌‌‌ترین شرایط در صنعت خودرو وجود دارد. بر این مبنا آخرین گزارش یونیدو مهر تاییدی است بر خبرهای هفته‌‌‌ و روزهای گذشته پیرامون بحران در زنجیره تامین تسلا، فورد، نیسان، هوندا و جنرال‌موتورز. یک گزارش از بلومبرگ که برمبنای داده‌‌‌های 6 ‌موسسه تحقیقاتی در جهان گردآوری شده است، نشان می‌دهد که نه‌تنها این وضعیت به افول حجم فروش سالانه خودرو در آمریکا تا سطح 13میلیون دستگاه منجر خواهد شد، بلکه از محل خوابیدن صدها‌ هزار دستگاه خودرو در پارکینگ شرکت‌های خودروساز به دلیل نقص تراشه، میلیون‌‌‌ها دلار زیان به صنعت خودرو وارد خواهد شد. اما از آن سو، مناسب‌‌‌ترین وضعیت را در بین صنایع جهان بخش‌‌‌های «کامپیوتر، الکترونیک و قطعات های‌تک اپتیکی»، «بخش دارو» و «صنایع غذا» داشته‌‌‌اند. بررسی «دنیای‌اقتصاد» از آخرین گزارش یونیدو پیرامون شاخص تولیدات صنعتی جهان گویای توقف رشد تولید محصولات با فناوری متوسط و بالاست. در عین حال، کالاهای با سطح تکنولوژی پایین و سطح تکنولوژی متوسط با نرخ رشد تولید 2درصدی در آوریل 2022 وضعیت به‌نسبت بهتری را در چهارمین ماه از سال‌جاری تجربه کرده‌‌‌اند.
در ماه گذشته، یعنی مارس ۲۰۲۲ رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان به ۹/ ۳درصد رسید که کمتر از میانگین نرخ رشد شاخص تولیدات صنعتی جهان در فصل بهار بود. به نظر می‌رسد در نخستین ماه فصل دوم اوضاع بدتر شده و نرخ رشد آن حتی به‌نسبت ماه آخر و میانگین فصل اول به نصف رسیده باشد؛ موضوعی که اثر بالای چالش‌‌‌های جهانی بر تولید و صنعت در سال‌جاری را نشان می‌دهد. تاثیرات دامنه‌‌‌دار شیوع ویروس کرونا همچنان بر پیکر اقتصاد جهانی، از جمله در بخش تولیدات صنعتی جهان، قابل مشاهده است؛ هرچند جز یکی، دو بخش نشانه‌‌‌های رشد باثبات در ماه آوریل با سرعتی کمتر از ماه‌‌‌های پیشین پیداست. براساس گزارش ماهانه یونیدو در ماه آوریل و در مقایسه بین منطقه‌‌‌ای، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی و کارائیب بهترین عملکرد را داشته‌‌‌اند. در این ماه چین با کاهش 7/ 0درصدی رشد تولیدات صنعتی نسبت به ماه پیش روبه‌‌‌روست که دلیل عمده آن مقررات وسیع منع آمدوشد در شانگهای و دیگر شهرهای بزرگ صنعتی عنوان شده است.
پیش‌بینی می‌شود در ماه‌‌‌های آینده نیز تاثیر منفی معضلات پابرجای امروز وجود داشته باشد؛ مشکلاتی در خصوص اختلال در زنجیره عرضه و روند صعودی قیمت‌های کامودیتی‌‌‌ها. علاوه بر این، چشم‌‌‌انداز ادامه درگیری نظامی در اوکراین نشان می‌دهد، نظر به وزن این کشور و فدراسیون روسیه در زنجیره عرضه مواد خام اساسی، انرژی و دیگر کالاها، این جنگ همچنان بر اقتصاد اروپا به‌طور اخص و نیز جهان به طور کلی تاثیر منفی دارد.