از تولید مس تا تجارت جهانی

از تولید مس تا تجارت جهانی

مس با نماد شیمیایی cu برگرفته از واژه Cuprum می‌باشد. مس فلزی صنعتی با بیشترین حجم مالی و مذاکراتی در بازار‌های بین‌المللی کالایی است. بازیگران این صنعت، حرکت قیمتی مس را نشانگر شاخص پیشرو اقتصاد جهانی می‌دانند و اصطلاح دکتر مس به‌عنوان یک مفهوم برای نشان دادن حال اقتصاد به‌کار می‌رود. از خواص این فلز می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
ضد باکتری و میکروب است، به‌گونه‌ای‌که در صورت آلوده بودن سطحی از جنس مس، باکتری و میکروب از طریق آن انتقال پیدا نمی‌کند.
دومین رسانا بعد از نقره برای انتقال جریان الکتریسیته
ضریب بالای انتقال حرارت
قابلیت بازیافت کامل بدون تغییر در ترکیب شیمیایی
مقاومت در برابر خوردگی، شکل‌پذیری مطلوب، چکش‌خواری و …

تولید مس در دنیا به دو روش پیرومتالوژی و هیدرومتالوژی انجام می‌شود.
پیرومتالوژی: (احیا فلز در دمای بالا) معمولاً وقتی ترکیبات سولفیدی در دسترس باشد، از این روش برای تولید مس استفاده می‌شود.
هیدرومتالوژی: (واکنش‌هایی که در محلول اتفاق می‌افتد) معمولاً وقتی ترکیبات اکسیدی در دسترس باشد، از این روش برای تولید مس استفاده می‌شود.

مراحل تولید مس به روش پیرومتالوژی:
کلسینه کردن
شعله‌پزی
ذوب کردن
پالایش کردن
مراحل تولید مس به روش هیدرومتالوژی:
لیچینگ
غلیظ‌سازی محلول و خالص‌سازی
استخراج فلز و یا ترکیب فلزی
در ایران، تولید مس به روش پیرومتالوژی انجام می‌شود، اما در بیشتر مناطق تأثیرگذار دنیا، تولید این فلز به روش هیدرومتالوژی صورت می‌پذیرد. ذخایر مس در دنیا حدوداً ۸۹۰ میلیون تن گزارش شده است. کشور شیلی با ذخیره حدود ۱۹۰ میلیون تنی، بیشترین ذخایر مس را در اختیار دارد. ظرفیت اسمی تولید مس در دنیا در سال گذشته حدوداً ۲۷ میلیون تن گزارش شده است که از این میزان حدوداً ۲۲ میلیون تن مس تولید شده است.
تولیدکنندگان مس در دنیا به دو دسته تقسیم می‌شوند: ۱- تولیدکنندگانی که مواد اولیه موردنیاز را از معادن استخراج کرده و تولید مس را انجام می‌دهند. ۲- تولیدکنندگانی که مواد اولیه را خریداری می‌کنند و تولید مس را انجام می‌دهند. شیلی با تولید ۵/۲ میلیون تن مس از معادن، بزرگ‌ترین تولیدکننده در دنیا است.

تجارت جهانی
با توجه به اینکه شیلی بیشترین ذخایر مس را در اختیار دارد، بزرگ‌ترین صادرکننده این فلز نیز می‌باشد. این کشور سالانه حدود ۲۳ میلیارد دلار صادرات مس دارد. از طرفی، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در دنیا، بزرگ‌ترین واردکننده نیز می‌باشد و ارزش واردات سالانه این محصول در کشور چین به حدود ۵۷ میلیارد دلار می‌رسد.
تولید کاتد مس در سال‌های گذشته حدوداً ۲۵ میلیون تن گزارش شده است که ۱۷ درصد از این مقدار از طریق بازیافت و قراضه‌ی مس تولید می‌شود. چین بزرگ‌ترین تولیدکننده کاتد مس در دنیا است. شیلی و کنگو به ترتیب در رده‌های بعدی قرار دارند.
همانطورکه ذکر شد، عرضه و تقاضا و رشد قیمتی فلز مس به رشد اقتصادی گره خورده است، اما می‌توان عرضه و تقاضای این فلز را از جنبه‌های دیگر نیز بررسی کرد.

بررسی سمت تقاضا:
مواردی که در زیر ذکر شده است تأثیر مستقیمی بر تقاضای مس دارد:

رسیدن به هدف کربن صفر از طریق تولید خودرو‌های برقی و انرژی تجدیدپذیر

بسته‌های محرک اقتصادی در دوران بحران و رکود

رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی

تحولات مرتبط با فناوری

همانطورکه بیان شد، از مهم‌ترین عواملی که منجر به رشد تقاضای مس در سال‌های آتی خواهد شد، تولید خودرو‌های برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر است . با توجه به محدودیت‌های زیست‌محیطی، اروپا تا سال ۲۰۵۰ و چین تا سال ۲۰۶۰ انتظار دارند به هدف کربن صفر برسند. یک راهکار برای رسیدن به این هدف، کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی می‌باشد. تولید خودرو‌های برقی و انرژی تجدیدپذیر در رویه‌ی کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی می‌تواند بسیار مؤثر باشد. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۱ حدوداً ۱۷ میلیون خودروی برقی تولید شود که نیاز به ۱/۷ میلیون ایستگاه شارژ دارد. در هر اتومبیل برقی حدوداً ۸۳ کیلوگرم مس مصرف می‌شود، این در حالی است که در اتومبیل‌های معمولی تقریباً ۲۳ کیلوگرم مس مصرف می‌شود (حدود ۴ برابر بیشتر). دستگاه‌های شارژ سریع نیز حدوداً ۸ کیلوگرم مس در مقابل حدود یک کیلوگرم شارژر‌های عادی، مس مصرف می‌کند. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ نزدیک به ۶ میلیون تن به تقاضای مس اضافه شود.

بررسی سمت عرضه:
مواردی که در زیر ذکر شده است، تأثیر مستقیمی بر عرضه‌ی مس دارد:
عیار پایین معادن منجر به اختلالات عرضه شده است.
وضع مالیات بر استخراج مس از معادن، عرضه‌ی مس را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.
بالا رفتن هزینه تولید برق به‌عنوان انرژی موردنیاز برای تولید مس، به دلیل محدودیت‌های انتشار گاز‌های گلخانه‌ای
مشکل تأمین آب به‌عنوان انرژی موردنیاز برای تولید مس، خصوصاً در مناطق خشک
موارد ذکرشده در بالا، به‌شدت عرضه‌ی فلز مس را در سال ۲۰۲۳ تحت تأثیر قرار داد و با اختلالاتی همراه کرد. محدودیت‌های عرضه‌ی این فلز، پروژه‌های سرمایه‌گذاری را در این صنعت کاهش داده است. تعداد سرمایه‌گذاری‌ها از ۵۱ پروژه در سال ۲۰۱۲ به حدود ۳۳ پروژه در سال گذشته کاهش یافته است.
با بررسی عرضه و تقاضای این محصول و با توجه به شرایط موجود، مجلات بین‌المللی پیش‌بینی خود را از وضعیت آتی عرضه و تقاضا و همچنین قیمت این محصول انجام داده‌اند. اما یکی دیگر از عواملی که بر قیمت این محصول تأثیر می‌گذارد، سطح موجودی‌ها می‌باشد. در حال حاضر، سطح موجودی این فلز به پایین‌ترین حد خود رسیده است که می‌تواند محرک دیگری برای رشد قیمت آن در سال‌های آتی باشد.
با شرایط موجود، پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۴ شاهد مازاد عرضه بر تقاضا به میزان ۲۹۰ هزار تن باشیم. همین امر سبب می‌شود قیمت این محصول نیز در محدوده‌ی ۸،۳۳۲ دلار در هر تن باقی بماند. همچنین پیش‌بینی می‌شود افزایش تقاضا و به‌دنبال آن رشد قیمت مس از سال ۲۰۲۵ به بعد میسر شود.

بنابراین در سالی که گذشت، قیمت جهانی مس و عرضه و تقاضای این محصول متأثر از سیاست‌های انقباضی فدرال رزرو، تحت فشار قرار گرفت. پیش‌بینی پایان رکود جهانی و آغاز رونق در سال ۲۰۲۴ کار آسانی نیست، اما به نظر می‌رسد به‌کارگیری سیاست‌های انقباضی توسط فدرال رزرو در سال ۲۰۲۳، تورم را تا حد خوبی کنترل کرده است. با پایان رکود اقتصادی، شاهد رشد تقاضای مس و به‌دنبال آن رشد قیمت این فلز و رسیدن به سطوح ۱۰ هزار دلار خواهیم بود.