نقشه تجاری ایران و عمان

نقشه تجاری ایران و عمان

در ۲۰ سال اخیر، هرچند تبادلات تجاری بین ایران و عمان روند صعودی به خود گرفته است، اما این روند به شدت پرنوسان و ناپایدار بوده و باید برای بهبود عملکرد در این بخش تدابیر جدی اندیشیده شود. کشور عمان جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر دارد که ۴۰ درصد آن خارجی است و برخلاف خط مشی سیاسی برخی کشورهای منطقه، به دنبال پایداری روابط خود با ایران بوده است؛ به گونه‌ای که طی سال‌های اخیر روابط دوجانبه ایران و عمان در بعد سیاسی مطلوب و دال بر همکاری متقابل بوده است. با این حال اگرچه روابط تجاری دو کشور نامناسب نیست و به لحاظ حجم تجارت، عمان جایگاه ششم را در میان کشورهای همسایه ایران دارد اما به هر حال این روابط متناسب با روابط سیاسی پیش نرفته و آمار نشان می‌دهد که ظرفیت برای توسعه روابط اقتصادی مورد غفلت واقع شده است.
بر همین اساس، در سال ۹۷ یک میلیارد و ۱۶۷ میلیون دلار، سال ۹۸ معادل ۶۹۴ میلیون دلار، سال ۹۹ معادل ۸۷۲ میلیون دلار، سال ۱۴۰۰ معادل یک میلیارد و ۳۳۵ میلیون دلار و در سال ۱۴۰۱ معادل یک میلیارد و ۸۸۷ میلیون دلار بود.با توجه به سفر سلطان هیثم پادشاه عمان به ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین همسایه‌های جنوبی ایران، در این گزارش به برخی از نکات در مورد اقتصاد و تجارت دو کشور اشاره می‌شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی عمان در پایان سال ۲۰۲۱ به ۸۷.۶ میلیارد دلار، رشد اقتصادی به ۱۲ درصد، نرخ تورم به ۲.۴۶ درصد، صادرات کالا و خدمات به ۳۲ میلیارد دلار، تولید نفت به ۹۷۱ هزار بشکه در روز و سرمایه گذاری خارجی به ۴۲.۶ میلیارد دلار رسید.همچنین در سال ۲۰۲۱ تبدیل ریال عمانی به دلار آمریکایی با نرخ برابری ۲.۶۰ دلار بوده است. یعنی هر یک دلار معادل یک ریال و ۶۳۰ بی سه (هر هزار بی سه یک ریال) در نظر گرفته شده است.
نکته دیگر اینکه ۴۹ درصد از جوانان عمانی بیکار هستند؛ ۷۷ درصد نیروی کار عمان را خارجی‌ها تشکیل می‌دهند. جوانان عمانی از یک سو مایل به فعالیت در دسته‌ای از مشاغل نیستند و از سوی دیگر به دلیل دانش، تخصص و مهارت پایینی که دارند نمی‌توانند بسیاری از موقعیت‌های شغلی را تصاحب کنند. به همین دلیل آمار بیکاری در این کشور بسیار زیاد است.
از عمده مشکلات تجارت ایران باید به چالش‌های بانکی و نقل و انتقال پول اشاره کرد؛ در همین راستا محمد عبدالحسین باقر رئیس اتاق مشترک عمان و ایران می‌گوید: بخش تبادلات بازرگانی بین دو کشور دارای سختی‌ها و چالش‌های زیادی بوده که بخشی مربوط به حساب‌های بانکی است که البته بخشی از این مشکلات حل شده و توافق شده تا بخش دیگر از مشکلات این حوزه نیز حل شود.با توجه به این بیانات به نظر می‌رسد راه برای توسعه تجارت دو کشور نسبت به قبل در حال هموار شدن است و در صورت تداوم این رویکرد، به احتمال زیاد توسعه روابط تجاری تا ۳ میلیارد دلار که از جمله تأکیدات بازرگانان این حوزه محسوب می‌شود، محقق خواهد شد.البته در اینجا باید به این نکته اشاره شود که در ۲۰ سال اخیر، هرچند تبادلات تجاری بین ایران و عمان روند صعودی به خود گرفته است؛ اما این روند به شدت پرنوسان و ناپایدار بوده است. به طوری که از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ ارزش مبادلات تجاری ایران و عمان کاهش پیدا کرده است.
افزون بر این بررسی ترکیب اقلام صادراتی ایران به عمان، حاکی از آن است که صادرات ایران به عمان غالباً مواد خام و نیمه خام هستند؛ به طوری که در کنار فولاد و آهن آلات، قیر، دام زنده، خربزه و هندوانه حجم بالایی از صادرات ایران به عمان را تشکیل می‌دهند.
کارشناسان می‌گویند این وضعیت در حالی است که همسایگان عمان که ممکن است در برخی بخش‌ها رقیب ایران به حساب آیند، هرکدام به طریقی در حال تعریف کردن مزیت‌های راهبردی برای خود هستند که می‌توانند منافع ایران را در آینده نه چندان دور تهدید کنند؛ به طور مثال عربستان سعودی قصد دارد با اتصال خطوط نفتی خود به مخازن و پالایشگاه‌های شرق عمان تنگه هرمز را دور بزند و مزیت راهبردی ایران را در این تنگه از بین ببرد یا کشور امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۰ با در اختیار داشتن سهم بیش از ۴۰ درصدی از واردات عمان و سرمایه گذاری ۳ میلیارد دلاری در عمان یک مزیت رقابتی فوق‌العاده برای خود تعریف کرده است.با توجه به درگذشت سلطان قابوس و سرکار آمدن سلطان هیثم که در ابتدای دوران سلطنت خود با کسری بودجه شدید و بحران بیکاری جوانان مواجه شده است لازم است ایران مبتنی بر مزیت‌های نسبی خود و فرصت‌های اقتصادی عمان، در جهت عمق بخشیدن به روابط خود با این کشور حرکت کند.