تحقق سند چشم انداز فولاد در سایه رشد و توسعه انرژی کشور

به گزارش ماین نیوز، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی در این مطلب که در شماره سه شنبه چهارم خرداد منتشر شده، آورده است: کمبود زیرساخت های مناسب برای تولید انرژی و عدم تکنولوژی مدرن برای بهبود راندمان انرژی یکی از مشکلات اصلی تولید فولاد است. چرا که هزینه انرژی پایین تر، باعث مقرون به صرفه بودن تولید فولاد شده و امکان رقابت این صنعت در بازارهای جهانی را میسر می سازد.از طرفی بیشترین سهم تولید انرژی در ایران مربوط به نیروگاه های تجدیدناپذیر بوده (بیش از 84 درصد) که اکثریت این نیروگاه ها راندمان انرژی و ظرفیت اسمی بسیار پایینی دارند در ایران با وجود منابع عظیم گاز، انرژی هنوز یکی از چالش های توسعه فولاد است.

طی سال های اخیر افزایش نگرانی های زیست محیطی و محدودیت های جهانی برای تاسیس نیروگاه های فسیلی، تولید انرژی پاک از طریق نیروگاه های تجدیدپذیر در جهان فراگیر شده و این در حالی است که این نیروگاه ها سهم بسیار کمی در تولید انرژی کشور دارند.
وزارت نیرو در سال 1394معادل 263گیگا کیلو وات ساعت انرژی تولید کرده، در شرایطی که تقریبا حجم ظرفیت اسمی نیروگاه های ایران 84 گیگا وات ساعت بوده است. از این ظرفیت، 84 درصد مربوط به نیروگاه های فسیلی و 13درصد مربوط به نیروگاه های برقابی بوده است و نیروگاه های بادی، خورشیدی و اتمی سهم ناچیزی در تولید انرژی داشته اند.
4 نیروگاه با ظرفیت بالای 2 گیگاوات، 4 نیروگاه با ظرفیت بین 1.5-2 گیگاوات، 11 نیروگاه با ظرفیت بین 1-1.5 گیگاوات، 25 نیروگاه با ظرفیت بین 0.8-1 گیگاوات و 47 نیروگاه با ظرفیت زیر 800 مگاوات، ظرفیت کل نیروگاه های فسیلی کشور را تشکیل می دهند. در سال 1394 برای تولید 16.1 میلیون تن فولاد خام 17 گیگا کیلو وات ساعت انرژی مصرف شده است و میزان انرژی اختصاص یافته به صنعت فولاد کشور از کل انرژی تولیدی کشور 6.5 درصد بوده است.سند چشم انداز فولاد ایران برای سال 1404 تولید 55 میلیون تن فولاد در سال است.
حال این سوال پیش می آید آیا انرژی کافی برای تولید این تناژ فولاد تولیدی در سال 1404 وجود دارد؟ با احتساب نیروگاه های موجود، برق مصرفی موردنیاز برای 55 میلیون تن، 46 کیلو وات ساعت است به عبارتی 22 درصد از انرژی کل نیروگاه های موجود در کشور صرف تولید فولاد می شود که عملا تامین این مقدار انرژی برای این بخش صنعت ممکن نخواهد بود.
ضروری است که اید ظرفیت نیروگاه های کشور را افزایش داد تا بتوان انرژی مصرفی مورد نیاز در صنعت فولاد و صنایع دیگر در سال های آتی تامین شود.عوامل متعددی برای افزایش ظرفیت نیروگاه ها با توجه به منابع و موقعیت جغرافیایی وجود دارد که در ذیل به آن می پردازیم.یکی از عوامل موثر بهبود راندمان نیروگاه ها است.
این شاخص از عوامل متعددی نظیر عمر نیروگاه، نوع سوخت مصرفی، کیفیت سوخت مصرفی، شرایط محیطی و وضعیت بهره برداری، نسبت میزان تولید برق به ظرفیت اسمی و میزان خروج نیروگاه از مدار تاثیر می پذیرد. بخش برق کشور در حال حاضر در مقوله راندمان نیروگاه ها از وضع مناسبی برخوردار نیست. متوسط راندمان نیروگاه حرارتی کشور در سال 1392 به میزان 37 درصد اعلام شده است. تولید برق فعالیتی هزینه بر است و بر این اساس احداث نیروگاه به سرمایه نسبتا زیادی نیاز دارد، به همین دلیل تصحیح راندمان نیروگاه ها می تواند در کاهش قیمت تمام شده برق تولیدی نقش بسیار مهمی داشته باشد.
مطابق آژانس محیط زیست اروپا راندمان نیروگاه حرارتی در کشورهای اروپایی (ترکیه سرآمد بهترین راندمان در اروپا) از سال 1990 تا 2012 میلادی از 42.2 درصد به حدود 47.6 درصد افزایش یافته است. اگر وزارت نیرو بتواند راندمان نیروگاه های فسیلی خود را به 45درصد برساند در این صورت هر سال حدود 56 GkWh (گیگا کیلو وات ساعت) به برق تولیدی خالص کشور اضافه و حدود 18 گیگاوات به ظرفیت اسمی نیروگاه ها افزوده می شود.ظرفیت نیروگاه های فسیلی کشور نشان می دهد فقط 8 نیروگاه با ظرفیت بالا، مستعد برای تامین انرژی صنایع سنگین در کشور وجود دارد و متاسفانه اکثر نیروگاه های کشور ظرفیت پایینی دارند.
بهترین نیروگاه کشور، نیروگاه شهید سلیمی نکا با ظرفیت نامی نیروگاه 2213 مگاوات کار می کند. اگر با تعویض توربین ها و سایر متعلقات، ظرفیت 47 نیروگاه موجود به 1000 مگاوات و ظرفیت 44 نیروگا ه به 2 هزار مگاوات افزایش یابد جمعا معادل 65 گیگاوات به ظرفیت اسمی کل نیروگاه های کشور افزوده می شود که این افزایش ظرفیت هر سال معادل 203.5 گیگا کیلو وات انرژی تولید خواهد کرد.دولت می تواند با تخصیص بودجه لازم برای تاسیس 4 نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت 5.2GW در حاشیه خلیج فارس ظرفیت نیروگاه های داخل کشور را بالا ببرد.
این افزایش ظرفیت، هر سال 31.3 گیگا وات ساعت انرژی تولید خواهد کرد.در ایران به ازای تولید یک تن فولاد، 5 تا 5.5 متر مکعب آب مصرف می شود. مصرف آب فعلی صنایع فولادی 80 میلیون مترمکعب و میزان آب مصرفی موردنیاز سالانه برای تولید فولاد سند چشم انداز 275 میلیون مترمکعب است.آیا برنامه ای برای تامین آب برای تولید 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 در برنامه های اجرایی وزارت نیرو وجود دارد؟
با توجه به اینکه فقط 20 میلیون تن از 55 میلیون تن طرح فولادی کنار آب قرار دارد و مابقی ظرفیت تولید فولاد در مناطق بی آب کشور است، آیا وزارت نیرو برای صنایع فولادی، توانایی تامین 190 میلیون متر مکعب آب در سال را دارد؟
ایران تقریبا بزرگ ترین تولیدکننده گاز جهان است و برای صنایعی که در حاشیه سواحل طولانی خلیج فارس قرار گرفته اند مزیتی است که بسیاری از کشورها از آن محرومند، بنابراین می توان با استفاده از گاز و منابع آبی فراوان، نیروگاه سیکل ترکیبی در کنار سواحل خلیج فارس احداث و برای صنایع انرژی بر منطقه مصرف کرد. انرژی بادی به عنوان انرژی جدید و پاک به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
حدودا 43.7 درصد نیروگاه های بادی در اروپا، 22.5 درصد در آمریکای شمالی و 31.1درصد در آسیا وجود دارد و کشور چین بیشترین ظرفیت نیروگاه های بادی نصب شده 45 گیگا وات را در جهان دارد. طی یک تحلیل جامع جهانی از تولید انرژی، بیشترین علاقه مندی در جهان مربوط به نیروگاه های بادی است، زیرا این نیروگاه ها آلاینده محیط زیست نبوده و هزینه تولیدی انرژی پایین تری نسبت به نیروگاه های فسیلی دارد.
تاسیس نیروگاه های بادی در ترکیه در پنج منطقه جغرافیایی در سال 2007 شروع شده است و ترکیه هر سال 500 تا 1000 مگاوات به ظرفیت نیروگاه های بادی خود اضافه می کند. این کشور موفق شد در سال 2015 5گیگا وات انرژی بادی تولید کند. این در حالی است که سهم کشورمان در تولید انرژی از نیروگاه های بادی فقط 190 مگاوات بوده است. کشور ترکیه در سال 2015، 31.5 میلیون تن فولاد تولید کرده و هدف تولید فولاد خود را در سال 2023، 70 میلیون تن تبیین کرده است.
این کشور با تلاش های بی وقفه و مطالعات جغرافیایی منظم در تولید انرژی های پاک امیدوار است در سال 2023 ظرفیت نیروگاه های بادی خود را به20 گیگا وات برساند تا بتواند 30درصد از انرژی مورد نیاز خود را از منابع پاک و تجدیدپذیر به دست بیاورد و برای تامین انرژی فولاد تولیدی سند چشم انداز، دغدغه ای نداشته باشد. ساخت نیروگاه های بادی در مناطق مستعد جغرافیایی کشور باید انجام شود و تا سال 1404 ظرفیت این نیروگاه ها به 5 گیگاوات برسد، چرا که ترکیه در عرض هفت سال به این ظرفیت رسیده است.
یکی از موضوعات مهم دیگر نیروگاه های خورشیدی است که به رغم مستعد بودن شرایط آب و هوایی روند رشد این نیروگاه ها تقریبا متوقف شده و فقط سهم 0.02 درصد از تولید انرژِی کل کشور را دارند. توسعه این نیروگاه ها به خصوص در جنوب کشور باعث می شود حداقل انرژی مصارف خانگی و صنعتی خرد از این فرآیند حاصل شود و انرژی تولیدی از نیروگاه های فسیلی صرف صنایع سنگین از قبیل فولاد، آلومینیوم و سیمان شود و صرفه جویی چشمگیری در بخش انرژی های غیرتجدیدپذیر حاصل می شود.
با افزایش ظرفیت اسمی نیروگاه های فسیلی، تاسیس نیروگاه های سیکل ترکیبی در کنار سواحل خلیج فارس، بهبود راندمان نیروگاه ها و افزایش سهم نیروگاه های تجدیدپذیر (بادی و خورشیدی) از کل انرژی تولیدی، ظرفیت کل نیروگاه های کشور در سال 1404 تقریبا به 181 گیگاوات خواهد رسید و سالانه 569 GkWh انرژی تولید خواهد شد. در این صورت به راحتی می توانیم سالانه برای تولید 55 میلیون تن فولاد46GkWh انرژی مصرف کنیم و این میزان انرژی مصرفی در حدود 8درصد انرژی کل تولیدی کشور است.