سرباره چیست؟

سرباره

سرباره محصول جانبی یا محصول همزمان با مذاب در فرآیندهای متالورژی استخراجی است که پس از آن برای استفاده خنک شده یا متاسفانه در اغلب موارد دورریز محسوب می‌شود. این فاز به طور عمده طی افزودن مخلوطی از اکسیدها و روان‌سازها و همراه با واکنش‌ها صورت گرفته مانند واکنش اکسیداسیون مواد بارگیری شده و انحلال نسوز کوره تشکیل می‌شود. هدف اصلی از ایجاد این فاز تصفیه فلز مذاب از طریق حذف ناخالصی‌ها است. خواص سرباره بسته به منبع، دمایی که سرباره از آن سرد شده و نرخ سرد کردن در آن متفاوت است. لذا امکان اصلاح خواص با کنترل مناسب این عوامل وجود دارد. معمولا امکان استفاده از سرباره‌ها بدون انجام فرآوری اضافی روی آنها وجود ندارد. از طرف دیگر مسافت زیاد بین واحدهای ذوب و بازار مصرف سرباره‌ها مانع دیگری برای استفاده از آنها محسوب می‌شود. البته حجم تولید بالا تا حدودی این هزینه‌ها را تعدیل می‌کند. بنابراین عمده سرباره‌ها در نزدیکی واحدهای ذوب انباشته شده تا شرایط اقتصادی مطلوب برای بازیافت یا فناوری‌های جدید که قابلیت استفاده اقتصادی از آنها را داشته باشد، فراهم گردد.

نظر به وجود مقادیر قابل توجه از فلزات مختلف در سرباره‌ها، این محصول جانبی به عنوان منبع ثانویه فلزات محسوب می‌شوند. همچنین این سرباره‌ها حاوی سایر مواد با ارزش بوده و به عنوان منبع ثانویه در تولید محصولات مورد استفاده در صنایع دیگر مانند سیمان و راه‌سازی محسوب می‌شوند. با این وجود حضور مقادیری از فلزات سمی سنگین در برخی سرباره‌ها سبب مشکلات زیست‌محیطی می‌شود. بنابراین انگیزه لازم برای بهره‌گیری از خواص مفید سرباره‌ها و بازیابی فلزات از آنهابه منظور به حداقل رساندن دورریز آنها وجود دارد.

سرباره‌ها انواع مختلفی دارند که دو دسته سرباره‌های آهنی و سرباره‌های غیرآهنی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند و سرباره‌های غیرفلزی حاصل از فرآوری خاکستر زباله‌های جامد شهری سهم بسیار کمتری را دارند.

به طور کلی، سرباره‌ها مواد جامد و دانه درشتی هستند که اغلب حاوی مخلوطی از عناصر اکسیدهایی همچون سیلیکون، گوگرد، فسفر و آلومینیوم هستند،که روی سطح فلز ذوب شده شناور می‌مانند و از اکسیدن شدن آن در برابر جو جلوگیری و آن را تمیز نگه می‌دارند.