بازیافت طلا و نقره

بازیافت طلا

با توجه به عیار کم طلا در پوسته زمین و با توجه به ارزش بالای آن و افزایش قیمت جهانی این فلز، استخراج آن از معادن کم عیار و منابع ثانویه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین بازیابی مجدد طلا نقش بسزایی در تولید آن دارد. کاربرد عمده طلا به ویژه با خلوص بالا در ساخت زیورآلات، سکه‌ها، مدال‌ها و شمش‌ها است. سایر کاربردهای طلا در صنایع آبکاری، انعکاس دهنده‌های مادون قرمز در وسایل گرما دهی تابشی، آلیاژهای طلا – کرم (جهت استفاده در کلکتورها و متمرکز کننده‌های تجهیزات تبدیل انرژی خورشیدی)، لحیم‌کاری‌های سخت در کمپرسورهای موتور هواپیما و کاتالیست‌ها است.

به طور کلی، قراضه با خلوص مختلف و با شکل‌های متنوع تولید می‌شود. علیرغم تنوع بسیار زیاد مواد قراضه، تنها برخی از آنها حاوی مقادیر زیاد طلا هستند که در این میان زیورآلات بیشترین سهم را دارند و عمدتا شامل طلای 18 تا 24 عیار هستند که معادل 75 و 100 درصد طلا است. علت دیگر اهمیت این قراضه‌ها آن است که نه تنها قراضه‌های قدیمی بلکه قراضه‌های جدید تولید شده حین فرآیند ساخت زیورآلات را نیز شامل می‌شود. گروه دیگر قراضه‌های طلا با عیار بالا شامل سکه‌ها، مدال‌ها و شمش‌ها می‌شود. البته این گروه نیز قراضه‌های جدید حین تولید و ساخت قطعات را در بر می‌گیرد. حال آنکه تجهیزات و اجزای الکترونیکی از مهم‌ترین مواد ثانویه با عیار پایین هستند. از آن جمله می‌توان به صفحات مدار چاپی، کلیدها، اتصالات، رله‌ها، محلول‌ها و لجن‌ها اشاره نمود. البته این دسته از قراضه‌ها با توجه به ماهیت و کاربردشان حاوی مقادیر قابل توجهی از مس، نقره، پالادیم و سایر فلزات گروه پلاتین نیز هستند.

به طور کلی به منظور بازیابی مجدد قراضه‌های حاوی طلا نیاز به اعمال فشار زیاد از طرف سازمان‌ها و مجامع مختلف نیست. زیرا مقادیر قابل توجه از فلزات با ارزش موجود در این قراضه‌ها انگیزه کافی برای بازیابی آنها را ایجاد نموده است. از طرف دیگر به جز نگرانی‌های مرتبط با سلامت و محیط زیست که بر روی همه فرآیندهای متالورژیکی در کشورهای صنعتی اعمال می‌شود، محدودیت خاصی برای بازیابی طلا وجود ندارد. معمولا قراضه زیورآلات توسط خود زرگرها بازیافت می‌شود و پس از جمع‌آوری زیورآلات با عیار مناسب، ذوب و سپس اختلاط آنها با شمش خام صورت می‌گیرد. از طرف دیگر، بخشی از قراضه زیورآلات نیز با انتقال به واحدهای تصفیه، به همراه سایر منابع اولیه و ثانویه فرآوری می‌شود.

به طور معمول اکثر کشورها بازیابی از قراضه زیورآلات را انجام می‌دهند.

بازیافت نقره

بر اساس آمار سال‌های اخیر، بخش عمده نقره از طریق بازیافت از قراضه‌ها تامین می‌شود. لازم به ذکر  است، به دلایل مختلف از جمله قیمت‌ها، میزان بازیافت از قراضه‌ها در نوسان است. از دیگر دلایل مرتبط با این نوسان‌ها، تغییرات شرایط اقتصادی و فعالیت‌های ساخت و تولید است.

اکثر قراضه‌های نقره را مواد وابسته به عکاسی مانند فیلم، کاغذ و محلول‌های فرآوری و ساعت تشکیل می‌دهند. این صنعت بزرگترین مصرف‌کننده نقره بوده و از همین رو از غنی‌ترین منابع قراضه‌های قدیمی و جدید محسوب می‌شود. علاوه بر این، در اغلب کشورهای صنعتی حدود 15 – 10 درصد نقره از قراضه جواهرات و نقره‌آلات تامین می‌شود و این میزان در کشورهای مختلف بسته به درصد تولید و مصرف این محصولات بسیار متفاوت است. گروه مهم دیگری از قراضه‌های حاوی نقره شامل قراضه‌های الکترونیکی مانند صفحات مدار چاپی، اتصالات، لحیم و سایر چسب‌ها است که با گسترش روزافزون تولید و مصرف در این زمینه، اهمیت آنها به طور چشم‌گیری در حال افزایش است. سایر قراضه‌های حاوی نقره شامل کاتالیست‌های صنعتی، آلیاژها و سایر مواد حاوی نقره مانند محلول‌های آبکاری هستند. لازم به ذکر است که در دهه‌های گذشته یکی از منابع مهم دیگر سکه‌های نقره‌ای بوده است.

به دلیل ارزش بالای نقره (مشابه طلا)، بازیافت آن از منابع ثانویه با هیچ‌گونه اعمال فشار و یا ایجاد انگیزه همراه نیست. با این وجود، امروزه با توجه به مسائل زیست محیطی محدودیت‌های زیادی برای ممانعت از دورریز قراضه‌ها، باطله‌ها یا محلول‌های صنعتی با عیار پایین نقره وجود دارد. به طور کلی جغرافیای بازیافت نقره تا حد زیادی منطبق بر الگوی مصرف و موقعیت تجهیزات قابل بازیابی آن است. ژاپن نیز در رتبه دوم قرار دارد.