بازیافت فلزات گروه پلاتین

در مقایسه با سایر فلزات گران‌بها، بازیافت فلزات گروه پلاتین در سطح پایین‌تری انجام می‌شود. به عنوان مثال در سال 1988، 8/6 درصد رودیم، 7/5 درصد پلاتین و 2/2 درصد پالادیم بازیافت شده است.

قراضه فلزات گروه پلاتین به شکل‌های مختلف مانند سکه‌ها، مبدل‌های کاتالیستی، اجزای الکترونیکی، محفظه‌های واکنش، کاتالیست‌های صنعتی و جواهرات قدیمی هستند. البته بیشترین انگیزه برای بازیافت فلزات گروه پلاتین از قراضه کاتالیست‌های خودرو وجود دارد، زیرا این منابع با سرعت بسیار زیاد در حال رشد هستند و این امر به میزان تولید خودرو در دنیا بر می‌گردد. بنابراین آینده فلزات گروه پلاتین به میزان زیادی تابع تغییرات صورت گرفته در بخش کاتالیست‌های خودرو است و عمده تحقیقات در راستای تسهیل بازیافت از کاتالیست‌ها متمرکز شده است. شایان ذکر است به جز قوانین زیست محیطی که برای همه فعالیت‌های فرآوری متالورژیکی وجود دارد، محرک یا محدودیت خاصی برای بازیافت فلزات گروه پلاتین وجود ندارد.

کاتالیست‌های خودرو ممکن است تنها حاوی پلاتین و یا ترکیبی از هر سه فلز اصلی گروه پلاتین باشند. این فلزات بر روی پایه‌های سرامیکی رسوب داده شده که این مجموعه درون غلافی فولادی قرار می‌گیرد. به همین سبب قراضه تولید شده در این بخش ممکن است به صورت یک مجموعه کامل مبدل، پایه حاوی فلزات یا پایه خرد شده و آماده برای فرآوری به روش پیرومتالورژی و هیدرومتالورژی باشد.

مواد ثانویه حاوی فلزات گروه پلاتین متنوع بوده و با توجه به خلوص متفاوت مسیرهای مختلفی را در بازیافت طی می‌کنند. مواد با عیار بالا مانند جواهرات و محفظه‌های واکنش شیمیایی به طور مستقیم به واحدهای تصفیه نهایی بازگشت داده می‌شوند تا به محصولات با خلوص بالا تبدیل شوند. به طور معمول درصد بازیابی این مواد بالاست و اتلاف ناشی از فرآیند بسیار کم است. قراضه‌های کاتالیستی نیز مسیر خاص خود را طی کرده و درصد بازیابی آنها با توجه به شرایط واحد بازیافت 95 – 85 درصد است. بازیافت فلزات گروه پلاتین مورد استفاده در کاربردهای الکترونیکی مسیری مشابه بازیافت طلا و نقره را طی می‌کند. این قراضه‌ها همراه با سایر فلزات گرانبها به واحدهای ذوب مس انتقال می‌یابند و در این واحدها با عبور از مراحل ذوب و تصفیه به صورت پسماندهایی مانند دوغاب یا لجن آندی بازیابی می‌شوند. سپس این مواد به واحدهای خاص تصفیه فلزات گرانبها فروخته می‌شوند.

نکته حائز اهمیت در مورد قراضه‌های کاتالیستی تفاوت زیاد آنها با سایر قراضه‌ها است. به طوری که یکی از مهم‌ترین مسائل مرتبط با این مواد نسبت پایین مقدار این فلزات به وزن قراضه فرآوری نشده آنها است. بنابراین جمع‌آوری این گروه از قراضه‌ها و هزینه‌های مرتبط با آنها با توجه به پراکندگی قراضه بسیار حائز اهمیت است. شایان ذکر است که در میان انواع قراضه‌های موجود، تجارت جهانی قراضه فلزات گروه پلاتین سهم زیادی را به خود اختصاص داده است. این مطلب بیانگر محدودیت در پراکندگی تجهیزات بازیافت این فلزات و از طرف دیگر محدودیت در بازار فروش محصولات بازیافت شده است.

تالیف: پ.ز