معرفی کانی‌ها و کانسارهای مس

مقدمه

مس یکی از قدیمی‌ترین و پرمصرف‌ترین عناصر فلزی است که توسط بشر کشف شده است. مس، ضمن آنکه از خاصیت نرمی و شکل‌پذیری خوبی برخوردار است، قابل آلیاژ شدن با درجات مختلف سختی می‎باشد. صنعت برق یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان مس است، بطوریکه بیش از 70 درصد مس تولیدی جهان در صنعت الکتریسیته و الکترونیک، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما در این مقاله قصد داریم تا به معرفی انواع کانسارها و همچنین انواع کانی‌های این فلز باارزش بپردازیم، اما قبل از آن شرح مختصری از کانی و کانسار را، ارائه خواهیم کرد.

کانسار چیست؟

کانسار، محلی است که ماده معدنی معینی در آن وجود دارد و قابلیت بهره‌برداری و استخراج نیز، دارد.

کانی چیست؟

کانی، یک ماده‌ معدنی است که به‌طور طبیعی از معدن استخراج می‌شود. به عبارتی دیگر، کانی همان سنگ معدنی است که از معدن استخراج می‌شود.

انواع کانسارهای مس

کانی‌های مس به ندرت به صورت معادنی با مقدار متوسط بیش از 3 درصد مس یافت می‌شوند. کانه‌های مس محتوی تا 0/75 درصد مس در معادن زیرزمینی و تا 0/5 درصد در معادن روباز قابل استخراج و اقتصادی‌اند. تعیین عیاری که پایین‌تر از آن برای استخراج صرفه اقتصادی نداشته باشد، به قیمت فروش مس، مقدار ذخیره و هزینه استخراج بستگی دارد. با تمام شدن معادن موجود، ذخیره‌های کم‌عیارتر استخراج می‌شوند و این امر منجر به افزایش هزینه‌ها و قیمت‌ها می‌شود.

کانه‌های مس همراه با چند نوع ماده یافت می‌شوند که عبارتند از:

♦ اکسیدهای باطله که ارزش اقتصادی ندارند

♦ سولفیدهای آهن

♦ سولفیدها (پیریت FeS₂) که از نظر اقتصادی اهمیت ندارند

♦ فلزات قیمتی (Ag، Au و فلزات خانواده Pt) که معمولا بازیابی آنها در خلال استخراج ارزشمند است.

از لحاظ نوع ذخایر، کانسارهای مهم مس عبارتند از:

♦ مس پورفیری

♦ کانسارهای مس ماسیوسولفاید

♦ کانسارهای مس با سنگ میزبان رسوبی

♦ کانسارهای مس رسوبی استراتی باند

♦ اسکارن‌های مس‌دار

♦ کانسارهای مس غنی‌شده

♦ ذخایر مس غنی شده

♦ ذخایر مس رگه‌ای

44/8 درصد از مس تولیدشده در جهان از کانسارهای مس پورفیری، اسکارن‌ها و رگه‌های مس‌دار، 9/2 درصد آن از کانسارهای مافیکی و اولترامافیکی، 22/6 درصد از ماسیو سولفایدها و 26/4 درصد از کانسارهای مس رسوبی استراتی باند تولید می‌شود. کانسارهای رگه‌ای به دلیل بالا بودن هزینه‌های بهره‌برداری، تنها در عیارهای بالا، دارای ارزش اقتصادی می‌باشد.

انواع کانی‌های مس

کانی‌های سولفیدی مس

کانی‌های سولفیدی مس، مهم‌ترین کانه مس هستند. بیش از 90 درصد از مس دنیا در کانسارهای سولفیدی تجمع یافته است. از جمله کانی‌های سولفیدی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

♦ کالکوپیریت

♦ کالکوزیت

♦ کوولیت(کوولین)

♦ برنیت

کانی‌های اکسیدی مس

از جمله کانی‌های اکسیدی مس می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

♦ کوپریت

♦ مالاکیت

♦ آزوریت

♦ ژوراسیت