آشنایی با ژئوشیمی، حداقل عیار قابل استخراج و منشاء پیدایش کانسار روی

ژئو شیمی روی

روی با فراوانی نسبی 0/008 درصد در ترکیب پوسته جامد زمین، عنصر کالکوفیلی است که تقریبا همیشه همراه سرب ظاهر می‌شود. لازم به ذکر است، در بین کانسارهای روی، فقط توده‌های معدنی ناحیه نیوجرسی که از منشاء دگرگونی مجاورتی تشکیل شده است، مستثنی هستند؛ زیرا در این توده‌ها روی همراه منگنز ظاهر شده است.

کانسارهای روی غالبا از منشا گرمابی، مخصوصا دگرسانی جانشینی و دگرگونی مجاورتی تشکیل می‌شوند. در مرحله آغازی تبلور و در مرحله تبلور پگماتیتی – پنوماتولیتی و در رسوبات، سولفید روی نقش کوچکی به عهده دارد و کانی هیپوژن روی، بلند یا اسفالریت و کانی‌های سوپرژن روی اسمیت زونیت و همی مورفیت می‌باشد.  

حداقل عیار قابل استخراج

منظور از حداقل عیار قابل استخراج، عیاری است که استخراج مواد با آن عیار از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.

عیار قابل استخراج مواد معدنی سرب و روی، به وضوح از نظر جغرافیایی (راه‌ها و آب‌ و هوای ناحیه)، ذخیره ماده معدنی، طرز قرار گرفتن آن، عمق معدن و مقدار استخراج روزانه بستگی دارد و هر کدام از این عوامل ممکن است درصد عیار قابل استخراج را تغییر دهند. عوامل دیگری نیز در عیار قابل استخراج موثر می‌باشند. مثلا میزان و بازیابی فلزات با ارزش مانند: نقره، کادمیوم و غیره، که غالبا همراه کانه‌های سرب و روی در کانسار وجود دارد و ارزش کانه را بالا می‌برد. همچنین ممکن است کانه ناخالصی‌های دیگری نظیر آرسنیک و بیسموت داشته باشد که این ناخالصی‌ها از ارزش آن می‌کاهد. به طور معمول عیار بیسموت نباید نباید بیش از 0/05 درصد و عیار آرسنیک بیش از 1 درصد باشد. در اسفالریت عیار مجموع بیسموت و قلع نباید از 0/25 درصد، عیار آرسنیک و قلع از 0/02 و فلوئورین از 0/1 درصد تجاور نماید.

پیدایش و منشاء کانسارهای روی

کانه‌های روی و سرب از لحاظ منشاءشان چنان به یکدیگر وابستگی دارند که همیشه نام آنها را با هم ذکر می‌کنند. هر دو فلز میل ترکیب زیادی با گوگرد دارند؛ به این جهت نیز، کانسارهای آنها با کانسارهای مس قرابت دارد؛ ولیکن قسمت اعظم توده‌های این دو فلز در حوزه حرارتی متوسط تا ضعیف (گرمابی) تشکیل می‌گردد. گالن غالبا به صورت تشکیلات تبلور مربوط به حرارت پایین‌تر از بلند ظاهر می‌شود و به این جهت در بسیاری از کانسارهای سرب و روی، مقدار روی با زیاد شدن عمق کانسار افزایش می‌یابد، لیکن در حرارت‌های باز هم بالاتر بلند تشکیل می‌شود و این نوع بلند، همواره به مناسبت داشتن مقداری سولفید آهن تیره رنگ می‌باشد. بلندهای روشن به این جهت خالص‌تر است و ارزش بیشتری دارد.