کانی‌های اکسیدی مس؛ کوپریت و مالاکیت

در این مقاله و مقاله بعد، به معرفی کانی‌های اکسیدی مس که عبارتند از کوپریت، مالاکیت، آزوریت و ژوراسیت، می‌پردازیم.

معادن و منابع اکسیدی عموما از طریق هیدرومتالورژی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند و در میان کانه‌های اکسید مس، دو کانه مالاکیت و آزوریت (که در بخش دوم این مقاله به آن می‌پردازیم) نسبت به دیگر کانه‌ها اهمیت بیشتری دارند.

در ادامه به معرفی کانی‌های کوپریت، مالاکیت می‌پردازیم.

کوپریت

کوپریت، اکسید مس با فرمول شیمیایی Cu₂O است و در گروه اکسید و هیدروکسیدها قرار دارد. کوپریت، به عنوان یکی از کانه‌های اصلی مس در بسیاری از نقاط جهان استخراج می‌شود. رنگ آن قرمز تا قرمز تیره است و گاهی به رنگ سیاه دیده می‌شود و دارای جلای سخت و شبه فلزی تا کدر می‌باشد. بلورهای آن شفاف تا نیمه‌شفاف است.

دارای چهار سطح رخ نسبتا خوب است که هشت وجهی بوجود می‌آورند و سطح شکست صدفی دارد. سختی آن در معیار موس 3/5 تا 4 و چگالی بلورهای نیمه‌شفاف آن 6 می‌باشد. رنگ خاکه آن قرمز آجری است. اغلب به همراه کانی‌هایی چون مالاکیت، لیمونت و آزوریت دیده می‌شود و در واکنش‌های بعدی تبدیل به مالاکیت یا مس طبیعی می‌شود. بهترین نشانه‌های برای شناسایی آن، وزن مخصوص بالا و نرمی آن است.

مالاکیت

مالاکیت از کانسارهای اکسیدی با 56/7 درصد مس، از معروف‌ترین کانه‌های حاوی مس است. نام آن به علت رنگ بلورهایش از لغتی یونانی (Mallaw) به معنی سبز گرفته شده است. این کانی با فرمول شیمیایی (CO₃) Cu₂ (OH) ₂ در دسته کربنات‌ها قرار دارد.

سختی آن در معیار موس 3/5 تا 4 است و دارای جلای مات و ابریشمی است. رنگ ظاهری آن سبز زمردی و سبزه تیره است و خاکه آن به رنگ سبز روشن دیده می‌شود. در مقابل اعمال نیرو مقاومت کمی دارد و شکننده است. وزن مخصوص آن 3/5 تا 4 است و بلورهای آن در سیستم مونوکلینیک پراسماتیک متبلور می‌شوند. دارای سطح رخ بسیار خوب است، ولی بندرت دیده می‌شود و سطح شکست صدفی تا صاف دارد. پیدایش آن در معادن اغلب به صورت پوسته‌ای و نفوذی است و گاهی به صورت قلوه‌ای و انگوری هم دیده‌ شده است. مالاکیت در لایه‌های بالایی کانسار و در منطقه اکسیداسیون به همراه آزوریت دیده‌ می‌شود و از نظر اکسیداسیون در مرتبه‌ای پس از آزوریت قرار دارد و از تبدیلات کانه آزوریت تشکیل می‌گردد.

مشاهده مالاکیت در سطح زمین، راهنمای خوبی بر وجود کانسار مس در لایه‌های زیرین است. کانه‌های دیگر همراه مالاکیت در معادن شامل کوولیت، کلسیت، آزوریت، بورنیت، کالکوسیت و لیمونیت می‌باشد. بهترین راه شناسایی آن، علاوه بر رنگ خاصش، واکنش خوب در اسیدهای رقیق است.