کانی‌های سولفیدی مس؛کوولیت و برنیت

کوولیت

کوولیت حاوی 66/4 درصد مس می‌باشد. نحوه تشکیل و رسوب آن مشابه همان است که در مورد کالکوزیت بیان شد و در اثر سمنتاسیون سولفات مس به وسیله کالکوپیریت به وجود می‌آید، ولی نکته قابل توجه در مورد کوولیت مکان نهشت این کانی نسبت به کالکوزیت است. کوولیت معمولا در طبقات بالاتر نسبت به کالکوزیت قرار دارد و گاهی به صورت یک لایه نازک در حد فواصل نواحی اکسیداسیون و سمنتاسیون واقع می‌شود.

کوولین با سختی 2-1/5 در معیار موس، نسبت به کانی‌های دیگر براحتی قابل شناسایی است. سطوح تازه شکسته شده آن جلای فلزی دارد که به مرور زمان مات می‌شود. اغلب به رنگ آبی فولادی تا آبی لاجوردی یا سیاه مایل به آبی مشاهده می‌گردد و در این حالت حاوی رنگ‌دیودگی‌های زرد و قرمز است. خاکه آن سیاه مایل به آبی تا آبی لاجوردی است و از نظر تناسیته دارای قابلیت چاقوخواری و خمش‌پذیری است.

وزن مخصوص آن در حد میان کالکوزیت و کالکوپیریت و برابر 4/7 اندازه‌گیری شده است.

در معادن به صورت ورقه‌ای ظریف و دانه‌ریز و یا فشرده و رگه‌ای مانند مطبق و یا کروی غیرکامل یا به صورت پوشش‌های نازک دیده می‌شود. مکان آن اغلب در حد فاصل منطقه اکسیداسیون و سمنتاسیون است و به صورت لایه‌ای و پوسته‌س، سطح کانه‌های دیگر را پوشانده است. کوولیت اغلب با کالکوزیت، کالکوپیریت و برنیت همراه می‌باشد.

برنیت

برنیت با فرمول شیمیایی Cu₅FeS₄ حاوی 55/2 درصد مس می‌باشد. این کانی از کانسارهای ثانویه مس و حاصل از تحویل کالکوپیریت است و نحوه تحول و تشکیل آن مشابه آنچه در مورد کالکوزیت و کوولیت بیان شد، می‌باشد.

برنیت از نظر موجودی مس غنی‌تر از کالکوپیریت و فقیرتر از کالکوزیت است و در مرحله میانی تبدیل کالکوزیت قرار دارد. این کانی در ادامه اکسیداسیون خود، ابتدا به کالکوزیت و سپس به کوولیت تبدیل می‌شود و پس از آن به آزوریت و مالاکیت. این کانه سولفیدی با سختی 3 در معیار سختی موس، سطحی با جلای فلزی دارد. سطوح تازه آن دارای رنگ زرد برنجی و قرمز مسی است که دچار رنگ پریدگی شده، به سرخ آبی یا بنفش تبدیل می‌شود. خاکه آن برخلاف رنگ بلورش، به رنگ سیاه یا خاکستری سیاه می‌باشد. در مقابل اعمال نیرو شکنندگی کمی دارد و تقریبا چاقوخوار است. وزن مخصوص آن 4/8 تا 5/3 اندازه‌گیری شده است. بلورهای آن بندرت مشاهده می‌شود و در سیستم کوبیک ‌هگزا اکتائدریک متبلور می‌گردند. این بلورهای دارای سطوح شکست صدفی می‌باشد. در معادن بصورت توده‌ای فشرده، دانه‌های گلوله‌ای و ورقه‌ای به صورت پوشش نازک بر سطح کانی‌های دیگر وجود دارد. در بعضی موارد به صورت نفوذی ریز تا بسیار ریز نیز مشاهده شده است. معمولا همراه با دیگر کانی‌های سولفیدی مس مانند کالکوپیریت و کالکوزیت یافت می‌شود. در مناطقی که برنیت وجود دارد، احتمال وجود منیتیت نیز بسیار زیاد است. از نظر مکان اغلب در زیر لایه‌های کالکوزیت و در حد میان کالکوپیریت و کالکوزیت قرار دارد و به صورت لایه‌ای بر روی کالکوپیریت واقع شده است.