قراضه مس

قراضه مس به دو دسته قراضه جدید و قدیمی تقسیم می‌شوند. قراضه جدید که شامل قطعات فلزی باطله است، در فرآیند ساخت و تولید ایجاد شده‌اند. قراضه‌های قدیمی محصولاتی هستند که از مصرف کنندگان به دست آمده‌اند و عمر مفید آنها به پایان رسیده است. نوع قراضه مس که بایستی بازیابی شود تابع فناوری‌های مورد استفاده و ظرفیت بازیابی بخش صنعتی است. قراضه‌های جدید طی چند ماه بازیافت می‌شوند در حالی که قراضه‌های قدیمی تا زمانی که مقدار آنها به حد قابل توجهی نرسد بازیافت نمی‌شوند. این مدت زمان بسیار متغیر است. به عنوان مثال مس مورد استفاده در خودروها معمولا با گذشت زمان بیش از 10 سال بازیافت می‌شوند. اما کابل‌های مسی ممکن است تا 30 سال و حتی بیشتر هم بازیافت نشوند. به طور کلی میزان قراضه‌های جدید تابع میزان فعالیت واحدهای ساخت و تولید است که با افزایش فعالیت این واحدها بالطبع میزان تولید قراضه‌های از این نوع نیز افزایش می‌یابد. برخلاف برخی پیشرفت‌های فنی، فرآیند جمع‌آوری و بازیافت قراضه مس هنوز کار زیادی می‌طلبد و قیمت‌های پایین سبب کاهش میزان بازیافت قراضه مس شده است. لذا صاحبان قراضه بیشتر ترجیح می‌دهند تا زمان افزایش قیمت‌ها، قراضه‌ها را نگهداری نموده و در زمان مناسب آن را بازیافت کنند.

 بازیافت مس از قراضه‌های آن به دو روش بازیافت برای استفاده مستقیم و روش ذوب و تصفیه انجام می‌شود. در روش بازیافت برای استفاده مستقیم، قراضه با خلوص بالا که از فرآیند تولید حاصل شده و به تصفیه بیشتر نیاز ندارد و به طور مستقیم قابل بازگشت به کوره‌های ذوب است. مثلا قراضه داخلی که شامل کاتدها یا آندهای معیوب است، از مرحله تصفیه الکترولیتی برای ریخته‌گری مجدد آند به کوره آندی بازگردانده می‌شود. علاوه بر این، در مرحله پیش از ساخت و تولید قطعه نهایی، زائده‌های برش‌کاری یا محصولات معیوب به عنوان قراضه به واحدهای ریخته‌گری مرتبط برگشت داده می‌شود. قراضه جدید مانند قطعات دورریز سیم و کابل، توسط واحدهای جمع‌آوری قراضه جمع‌آوری می‌گردد. قراضه مس غیرآلیاژی نیز در صورتی که خلوص آن برای استفاده مستقیم به حد کافی بالا باشد، به واحد ریخته‌گری انتقال می‌یابد. معمولا قراضه‌های برنجی یا برنزی به واحدهای شمش‌ریزی برگردانده می‌شوند تا به صورت آلیاژهای جداگانه ریخته‌گری شود. این محصول قابل عرضه به واحدهای ریخته‌گری است. روش بازیافت برای استفاده مستقیم نیاز به ذوب و تصفیه را حذف می‌کند، زیرا جنس قراضه قابل تشخیص بوده و برای استفاده مجدد در همان کاربرد قبلی آماده می‌شود.

قراضه‌های با خلوص کمتر بسته به میزان ناخالصی‌ها به واحد تصفیه آتشی، کوره آندی، واحد حل سازی ثانویه یا کوره ذوب انتقال می‌یابند. قراضه مس به دست آمده از صنایع الکترونیک، ارتباطات و سایر صنایع حساسیت بالاتری داشته و قابلیت بازیافت به روش بازیافت برای استفاده مستقیم را ندارد. بنابراین بایستی روی این قراضه‌ها ذوب و تصفیه مجدد انجام شود. زیرا میزان ناخالصی‌ها (فلزات گرانبها، پلاستیک و سایر فلزات) در آنها بیشتر است. جمع‌آوری، طبقه بندی و جدایش این قراضه‌ها بسیار پیچیده‌تر از روش بازیافت برای استفاده مستقیم است. البته انگیزه اصلی در بازیافت قراضه‌های الکترونیکی، دستیابی به فلزات گرانبها و بویژه طلای موجود می‌باشد. با این وجود به سبب دستیابی به فناوری‌های نوین، مقدار طلای مورد استفاده در این صنایع نسبت به گذشته کمتر است. مثلا برخی تولیدکنندگان از پالادیم و سایر فلزات ارزان‌تر به جای طلا استفاده می‌کنند. لذا در واحدهای ذوب مس، همراه با بازیافت این دسته از قراضه‌ها  بازیابی فلزات گرانبها نیز انجام می‌شود.

طراحی مراحل جمع‌آوری، طبقه بندی و فرآوری قراضه‌های حاوی مس به نحوی است که با مراحل مختلف موجود در تولید مس تصفیه شده از منابع اولیه مطابقت داشته باشد. بدین منظور می‌توان از مراحل زیر استفاده نمود:

* روش‌های طبقه‌بندی و آماده‌سازی به منظور آماده‌سازی قراضه  و دستیابی به فرآوری بیشتر

* ذوب در کوره با هدف دستیابی به مس با خلوص 90-70 درصد (مس سیاه یا مس خام)

* تصفیه با اکسیداسیون در کنورتر برای تهیه مس با خلوص 98-96 درصد

* تصفیه کوره‎ای تا دستیابی به مس با خلوص 5/99-98 درصد و ریخته‌گری آند

* تصفیه الکتریکی آندها به منظور دستیابی به مس با خلوص 9/99 درصد

تالیف و ترجمه: پ.ز