مس و کاربردهای رایج آن

از سیم‌کشی برق عادی ساختمان‌ها گرفته تا پروانه‌های قایق و از سلول‌های فتوولتائیک گرفته تا ساکسوفون، مس و آلیاژهای آن در همه آنها بکار می‌رود.

در حقیقت، استفاده از این فلز در طیف گسترده‌ای از صنایع کلیدی باعث شده که از آن در جهت سنجش سلامت اقتصادی یک کشور و حتی جهان استفاده شود و عنوان دکتر مس را به خود بگیرد.

برای درک بهتر کاربردهای مختلف مس انجمن توسعه مس (CDA)، کاربردهای آن را به چهار بخش تقسیم کرده است که عبارتند از کاربردهای:

♦ الکتریکی (برقی)

♦ ساخت و ساز

♦ حمل و نقل

♦ و سایر موارد

درصد مصرف مس از تولید جهانی مس توسط هر بخش توسط CDA به شرح زیر می‌باشد:

♦ کاربردهای الکتریکی: 65٪

♦ کاربردهای ساخت و ساز: 25٪

♦ کاربردهای حمل و نقل: 7٪

♦ سایر موارد: 3٪

در ادامه کاربردهای هر بخش را به تفکیک مطالعه خواهید کرد.

الکتریک

مس رسانای الکتریکی فوق‌العاده‌ای است. این فلز به دلیل ویژگی‌هایی(مثل مقاومت در برابر خوردگی و انعطاف‌پذیری) که دارد برای کاربرد در طیف گسترده‌ای از شبکه‌های برق بسیار ایده‌آل است. تقریبا تمام سیم‌های برق از مس ساخته‌شده‌اند. از جمله کاربردهای الکتریکی مس در انواع مختلف دستگاه‌ها عبارتند از:

♦ اتصالات الکترونیکی

♦ اتصالات و سیم‌کشی مدار

♦ برد مدار چاپی

♦ تراشه‌های میکرو

♦ نیمه هادی‌ها

♦ مگنترون در مایکروویو

♦ الکترومغناطیس

♦ لوله‌های خلاء

♦ الت تغییردهنده جهت برق

♦ الکترودهای جوشکاری

♦ سیستم‌های آبپاش آتش‌نشانی

♦ گرماگیر (Heat sinks)

صنعت دیگری که به شدت به این عنصر متکی است ارتباطات از راه دور است. به عنوان مثال، سیم‌های مسی پیچ‌خورده ظریف در سیم کشی ADSL و HDSL برای خطوط اینترنت شبکه محلی (LAN) استفاده می‌شود.

بخش انرژی تجدیدپذیر نیز از خواص رسانایی مس بهره‌مند شده است. این فلز پایه در تولید هر دو سلول‌های فتوولتائیک مس- ایندیوم – گالیم - سلنید (CIGS) و توربین‌های بادی بکار می‌رود. به عنوان مثال، یک توربین بادی واحد می‌تواند حدود 1 تن متریک (MT) از این فلز داشته باشد.

ساخت و ساز

لوله‌های مسی، در حال حاضر در کشورهای توسعه‌ یافته متریال استانداردی برای سیستم‌های آب آشامیدنی و گرمایش هستند. خاطر نشان می‌کنیم که این مطلب تا حدودی به خواص ضد باکتری و ضد ویروسی مس مربوط می‌شود.

مس و آلیاژهای آن به دلیل مقاومت بالایی که دارند علاوه بر اینکه در سیستم‌های آب آشامیدنی بکار می‌روند، برای کاربرد در محیط‌های آبی شور(مثل آب دریا) و محیط‌های صنعتی نیز ایده‌آل هستند مانند کاربرد در:

♦ لوله های مبدل حرارتی برای کندانسورها در نیروگاه‌های بخار و نیروگاه‌های شیمیایی

♦ سیستم‌های آبیاری و آبپاش کشاورزی

♦ لوله کشی توزیع گاز و غیره.

مس صدها قرن است که در معماری نیز بکار می‌رود. از مدرن‌ترین ساختمان‌های عصر حاضر گرفته تا کلیساهای قرون وسطایی، شما می‌توانید کاربرد مس را مشاهده کنید.

جالب است که بدانید یکی از دلایل استفاده گسترده از مس در صنعت معماری و به طور کلی صنعت ساختمان شکل‌گیری یک لایه سبز زیبا، معروف به پاتینا، بر روی سطح مس است که از اکسیداسیون مس رخ می‌دهد.

طراحان داخلی اغلب از سایر متریال‌های دیگری که از مس و آلیاژهایش مثل برنج و برنز ساخته شده برای طراحی و دکوراسیون ساختمان استفاده می‌کنند که نمونه‌‌هایی از این متریال‌ها شامل موارد زیر است:

♦ شیرآلات

♦ دستگیره‌های درب

♦ درب

♦ لوازم روشنایی و سرویس‌های بهداشتی و غیره.

بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیز به دلیل خاصیت ضد باکتری و ضد ویروسی مس از آن برای ساخت دستگیره‌ها، شیرآلات و دیگر موارد استفاده می‌کنند.

حمل و نقل

اجزای اصلی هواپیماها، قطارها، اتومبیل‌ها و قایق‌ها به اتفاق به خصوصیات الکتریکی و حرارتی مس وابسته هستند.

دیگر اجزای ماشین که حاوی مس هستند شامل موارد زیر می‌باشد:

♦ سیم‌کشی برای سیستم‌های ضد یخ شیشه‌ها

♦ اتصالات، بست‌ها و پیچ‌های برنجی

♦ خطوط هیدرولیک

♦ سیم‌کشی برای کنترل آینه و پنجره

♦ و بسیاری از موارد دیگر.

افزایش تقاضا برای خودروهای هیبریدی و برقی باعث افزایش بیشتر مصرف جهانی مس خواهد شد. به طور میانگین، اتومبیل‌های برقی حدودا 55 پوند (25 kgs) مس دارند.

دیگر کاربردهای مس

از دیگر کاربردهای مس که شناخته شده هم هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

♦ وسایل آشپزی و حرارتی

♦ ساعت سازی

♦ آثار هنری و تزئینی

♦ سکه

♦ سازهای موسیقی